Η ζωή δεν περιμένει

on

Α πό τα τριάντα μου περίπου και έπειτα, είτε σε παρέες είτε στον εργασιακό μου χώρο έχω ακούσει πολλές φορές την έκφραση “δεν ήμουν έτσι παλιά” ή κάποια αντίστοιχη αυτή την φορά για τον σύντροφο του ομιλούντα “δεν ήταν έτσι όταν τον γνώρισα”. Αυτού του είδους οι εκφράσεις πάντα με έκαναν να αναρωτιέμαι· δηλαδή εννοείς ότι πριν από χρόνια, είτε για εσένα είτε για τον σύντροφο σου, είχατε στην ζωή σας μία σταθερή, συστηματική, αδιάλειπτη σωματική εξάσκηση την οποία διατηρούσατε πάνω από μία δεκαετία, ώστε να έχει γίνει τρόπος ζωής, ανεξαρτήτως των αναπόφευκτων αλλαγών της καθημερινότητας. "Τώρα κάνεις ότι δεν καταλαβαίνεις!” ακούω κάποιους να σκέφτονται ενοχλημένοι! “Είτε μιλάω για τον εαυτό μου είτε για τον σύντροφο μου είμασταν διαφορετικοί· αδύνατοι, με ενδιαφέροντα και σίγουρα με περισσότερη όρεξη για ζωή!” Και όμως καταλαβαίνω και πολύ καλά μάλιστα. Δεν σας φαίνεται λογικό ότι όταν ο οργανισμός είναι ακόμα στις πρώτες δεκαετίες της ζωής του, που έχει επιβαρυνθεί λιγότερο από λάθος επιλογές, έχει άλλο μεταβολισμό, και το σημαντικότερο λιγότερες ευθύνες που δημιουργούν προβλήματα και αύξηση του άγχους, να παρουσιάζει μία συνολικά καλύτερη εικόνα και να έχει όρεξη για σχεδόν τα πάντα;. Σαφώς και όταν είναι όλα ρόδινα, με καμία ευθύνη βιοπορισμού, το άτομο να έχει γαλήνιο το μυαλό του για χόμπι και ανεμελιά. Το άτομο μην σχεδιάζοντας την στρατηγική που θα ακολουθήσει για τον μελλοντικό, γηραιότερο εαυτό του, αποτυγχάνει να λάβει υπόψιν του ότι όταν οι καταστάσεις δεν επιλύονται και συσσωρεύονται γίνονται δυσβάσταχτες και πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμες. Έτσι εκτός του ότι υστερεί σε μηχανισμούς αντιμετώπισης και επίλυσης προβλημάτων, έχει και το αυξανόμενο πλήθος αυτών, με αποτέλεσμα να επισκιάζεται ολόκληρη η ύπαρξη του!
Αυτό το σκεπτικό της γενίκευσης συναντάται και σε άλλες εξίσου περίεργες εκφράσεις όπως “ήταν άνθρωπος που πάντα γυμνάζονταν και μία μέρα έπαθε ρήξη χιαστού στο γόνατο, ή οσφυϊκή δισκοκήλη, οπότε αναγκάστηκα και τα παράτησε!” Λες και όταν ασχολείσαι με κάτι έχεις υπογράψει κάποιο συμβόλαιο ότι όλα θα πηγαίνουν ακριβώς όπως τα επιθυμείς, με καμία δυσκολία και πισωγυρίσματα! Ενστερνιζόντας αυτή την έκφραση δίνεται η εντύπωση ότι ο εκάστοτε ασκούμενος είναι άμοιρος ευθυνών για τον τρόπο που εξασκεί το σώμα του και τα τυχόν αποτελέσματα αυτού. Λες και πάλι δεν υπάρχει η περίπτωση μιας λανθασμένης μεθοδολογίας, ή ακόμα και ενός υπερβάλλοντα ζήλου που μπορεί να οδηγήσει σε μία δυσάρεστα απρόσμενη έκβαση. Η έκβαση όμως αυτή αποσκοπεί στο να σου φανερώσει τον χαρακτήρα σου και το πως λειτουργείς γενικότερα, ώστε αλλάζοντας τον να πετύχεις τους στόχους σου και να αποτρέψεις μελλοντικά πισωγυρίσματα, ή έστω να είσαι καλύτερα προετοιμασμένος.
Η νοοτροπία του “έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα” έχει κάνει πολύ μεγάλη ζημιά, καλλιεργώντας πεποιθήσεις ότι η ζωή είναι ένας αγώνας ταχύτητας εκατό μέτρων και όποιος φτάσει πρώτος, το συντομότερο δυνατό στον τερματισμό, έλυσε όλα του τα προβλήματα! Έτσι πολύ συχνά ακούμε να μας λένε “τα έκανα και εγώ αυτά στην ηλικία σου”, “κάποτε ήμουν πειθαρχημένος” και διάφορα άλλα.
Παραταύτα η τωρινή κατάσταση του ατόμου δεν συνάδει με τους προηγούμενους ισχυρισμούς του και δεν μπορεί σε καμία σφαίρα της φαντασίας να σε πείσει ότι ενώ ήταν αφοσιωμένος, πειθαρχημένος, είχε εδραιώσει ένα τρόπο ζωής, ξαφνικά είτε από μια αναποδιά, είτε από σπουδές και εργασία τα παράτησε όλα και μεταλλάχθηκε στο εντελώς αντίθετο!
"Η ζωή ποτέ δεν έκανε διακρίσεις, και ποτέ δεν στέρησε σε αυτόν που ήθελε να ζήσει. Μόνο οι ανθρώπινες πεποιθήσεις στερούν και παγιώνουν."
Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που ακόμα και μετά από τραγικά ατυχήματα που τους κατέστησαν ανάπηρους, συνέχισαν και βρήκαν τρόπο να βαδίσουν το μονοπάτι που ήδη είχαν. Συνεπώς, αν όχι όλοι, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που αρέσκεται να βαυκαλίζεται ότι “εγώ κάποτε ξέρεις τι έκανα και πως ήμουν” βρίσκεται μάλλον σε σύγχυση! Είτε θυμάται ένα σχετικά πολύ μικρό διάστημα της ζωής του που όντως ασχολούνταν ας πούμε εντατικά, ένα δύο χρόνια, είτε πραγματικά νομίζει ότι είχε πετύχει κάτι, χωρίς όμως αυτό να είναι μετρήσιμο ούτε από τον ίδιο συνειδητοποιώντας το αντίκτυπο της τότε ικανότητας του!
Το βασικό πρόβλημα που δημιουργεί η παραπάνω ψευδαίσθηση είναι ότι πλανάται στον αέρα μια “αναπάντεχη εξέλιξη”, αυτό το “ξαφνικά” που κάνει τον άνθρωπο να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Το ξαφνικά ως γενίκευση χρησιμοποιείτε ποικιλοτρόπως στη ζωή μας· “ήταν όλα μια χαρά και ξαφνικά νευρίασε”, “είχα πάντα πολύ καλή υγεία και ξαφνικά αρρώστησα”, “εκεί που οδηγούσα ξαφνικά τράκαρα”, “η σχέση πήγαινε πολύ καλά και ξαφνικά μου ζήτησε να πάρουμε διαζύγιο” και η λίστα δεν σταματά! Αν το καλοεξετάσουμε στην πραγματικότητα ποτέ δεν συμβαίνει κάτι ξαφνικά· οι νέες συνιστώσες που προκύπτουν καθημερινά θα προσπαθούν να αλλάξουν την έκβαση της αρχικής μας πορείας προς τον στόχο μας. Μόλις αντιληφθούμε ότι υπάρχει μία συνεχόμενη ροπή προς το χάος και την εντροπία συνειδητά θα αντιστεκόμαστε με διαρκείς διορθωτικές κινήσεις ώστε να παραμείνουμε στο δρόμο μας! Αυτό αδιαμφισβήτητα σημαίνει ότι συνεχώς είμαστε σε εγρήγορση και δεν αφήνουμε την καθημερινότητα μας στον αυτόματο πιλότο!
Ως γενιά που γαλουχήθηκε μέσα στην τεχνολογία και τους αυτοματισμούς νομίζουμε ότι ο “αυτόματος” είναι μια αλάνθαστη διαδικασία. Τολμώ να διαβάσω την σκέψη σας “τα αεροπλάνα πετούν στον αυτόματο πιλότο δεκαετίες τώρα!” Συμφωνώ και δεν μπορώ να αμφισβητήσω ότι δεν είναι έτσι, αλλά επιτρέψτε μου να προσθέσω δύο μικρές λεπτομέρειες· η πρώτη είναι ότι η απογείωση και προσγείωση γίνεται πάντα από τον πιλότο, και η δεύτερη είναι ότι ο αυτόματος πιλότος δέχεται συνεχώς εμβόλιμες νέες παραμέτρους πάλι από τον πιλότο σε περίπτωση κάποιας απρόβλεπτης συνθήκης, όπως αλλαγής του καιρού! Δηλαδή ακόμα και σε πολύ εύκολες, άκρως προκαθορισμένες συνθήκες, ο αυτόματος πιλότος χρειάζεται καθοδήγηση από έναν άνθρωπο! Αν έχετε ακόμα αμφιβολίες για την πολλά υποσχόμενη τεχνολογία μας, αναρωτηθείτε το εξής πάλι στο ίδιο τομέα· στα μαχητικά αεροσκάφοι καμία αερομαχία δεν γίνεται με αυτόματο πιλότο! Είναι τόσο απρόβλεπτη η κατάσταση τη δεδομένη στιγμή, τόσο πολυπαραγοντική που μόνο ένας ζωντανός οργανισμός με ικανότητες πέραν των στείρων εντολών ενός προγράμματος μπορεί να την φέρει εις πέρας. Η ζωή μας από την άλλη περισσότερο με αερομαχία μπορεί να ταυτιστεί, παρά με μία απευθείας πτήση στον τελικό προορισμό! Συνεπώς ως πιλότοι του μαχητικού μας χρειάζεται να είμαστε ικανοί, σε εγρήγορση, παρατηρητικοί, οργανωτικοί, θαρραλέοι, προσεκτικοί, ακριβείς, άμεσα παρεμβατικοί εκεί όπου χρειάζεται, υπομονετικοί και συγκεντρωμένοι στην στιγμή! Με τα παραπάνω, ακόμα και στην περίπτωση που ξαφνικά συμβεί κάτι θα είμαστε έτοιμοι να πράξουμε τα δέοντα και όχι να εγκαταλείψουμε! Η όποια εγκατάλειψη δεν ήταν ποτέ αποτέλεσμα μιας τυχαίας, ακόμη και τραγικής στιγμής. Η σκέψη για την έξοδο ελλόχευε πάντα καλά κρυμμένη στο πίσω μέρος του μυαλού, και περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία ώστε να δικαιολογηθεί!
Πώς όμως είναι δυνατόν να έχει επιλέξει κάποιος συνειδητά να κάνει μία προσπάθεια να αλλάξει την τωρινή του κατάσταση και τελικά να εγκαταλείψει; Ας εξετάσουμε μία υποθετική περίπτωση ενός μαθητή περίπου πενήντα ετών, ο οποίος όπως αναφέραμε στην αρχή, πριν από μερικά χρόνια ήταν σε “καλή” σωματική κατάσταση, πάντα σύμφωνα με τα λεγόμενα του. Με κάποιες αναποδιές της ζωής, και ίσως κάποιες ορμονικές αλλαγές στην περίπτωση μαθήτριας, άρχισε να αυξάνει το σωματικό του βάρος. Ξεκινάει λοιπόν yoga, ώστε αλλάζοντας τον τρόπο ζωής του να αποκτήσει μία διαφορετική αντιμετώπιση για ότι συμβαίνει και εν τέλη μαζί με όλες τις αλλαγές στον χαρακτήρα να χάσει το περιττό βάρος. Το εγχείρημα όμως είναι μεγαλεπήβολο και θα χρειαστεί πολύ περισσότερη προσπάθεια από ότι υπολογίζει. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους με τον πρώτο να απαντάτε στο φυσικό σώμα, το οποίο έχει χάσει την ικανότητα να ανταποκρίνεται άμεσα, λόγω της έλλειψης σωματικής ασκητικής εμπειρίας τα προηγούμενα συναπτά έτη, που τότε η διατήρηση του βάρους υπόκειντο στο νεαρό της ηλικίας. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι συνήθως τέτοιες αποφάσεις παίρνονται προς το καλοκαίρι μιας και οι περισσότεροι αναλογίζονται την έκθεση του σώματος τους στην παραλία. Το καλοκαίρι όμως έχει πολύ ζεστό καιρό με αποτέλεσμα ένας αρχάριος να επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο αναπνευστικά αλλά και πνευματικά, λόγο μειωμένης αντοχής. Η πνευματική αντοχή είναι ο συνδετικός κρίκος για τον τρίτο και σημαντικότερο λόγο. Το άτομο μην έχοντας αναπτύξει την ψυχική και πνευματική ανθεκτικότητα να συνεχίζει την προσπάθεια παρά τις συνεχόμενες αποτυχίες και απογοητεύσεις, σκέφτεται ότι μάλλον λανθασμένα σπαταλά το χρόνο και την ενέργεια του, και η έξοδος γίνεται ελκυστικότερη μέρα με την μέρα. Σκέψεις όπως “ίσως να βρω κάτι με ταχύτερα αποτελέσματα και λιγότερο κόπο και δέσμευση" καλλιεργούνται στον καλά επαναπαυμένο και ριζωμένο χαρακτήρα του, που ταυτόχρονα όμως είναι υπεύθυνος για την σημερινή κατάσταση του ατόμου!
Βλέπετε η εγκατάλειψη μίας οποιαδήποτε σκέψης, κατάστασης, ανθρώπου, κοινωνικού περιβάλλοντος, τρόπου ζωής, απαιτεί τεράστια αποθέματα θάρρους ώστε να απαρνηθείς την ασφάλεια που σου παρέχει αυτό με το οποίο τόσα χρόνια συνήθισες να πορεύεσαι και να ξανοιχτείς σε άγνωστα αχαρτογράφητα νερά. Ακόμα και αν αυτή η συνήθεια σε σκοτώνει, προτιμάς να μένεις εκεί; Ναι, γιατί ναι μεν σε σκοτώνει, αλλά αργά και σταθερά, ενώ ο άγνωστος κίνδυνος μπορεί να σε σκοτώσει ακαριαία. Στον ανθρώπινο νου ότι δεν είναι άμεσα μετρήσιμο δεν υφίσταται, είναι αόρατο. Η ερώτηση όμως που προκύπτει εν ριπή οφθαλμού είναι αν πιστεύεις ότι μία ζωή μέτρια, με συμβιβασμούς, με θαμμένα όνειρα και ωχρούς ανθρώπους στον περίγυρο σου που δεν ικανοποιούν την ψυχή σου, είναι πραγματικά μία ζωή που σου αξίζει και επιθυμείς να έχεις!
Το παραπάνω δεν θα μπορούσε να αποδοθεί καλύτερα από ότι στην ταινία “Ο ναυαγός” με τον Tom Hanks. Ο ήρωας μας τα πρώτα χρόνια που ναυάγησε μετά το αεροπορικό ατύχημα, παρουσιάζεται να κάνει ότι μπορεί για να επιβιώσει. Έχει φτιάξει στην παραλία με κορμούς από φοίνικες την λέξη “βοήθεια” μήπως κάποιο διερχόμενο αεροπλάνο το εντοπίσει ώστε να τον σώσει. Παρόλο που κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι έκανε το καλύτερο που μπορούσε, η προσέγγιση αυτή είναι παθητική, περιμένοντας να συμβεί κάτι από κάποιον εξωγενή παράγοντα. Και ενώ μοιάζει η καλύτερη λύση, γιατί τι άλλο μπορεί να κάνει ένας ναυαγός σε ένα ερημονήσι, ο ήρωας ήδη αρχίζει να φλερτάρει με την αυτοκτονία, δοκιμάζοντας να κρεμαστεί από ένα δέντρο στην ψηλότερη κορυφή του νησιού! Η στάση του, ότι οι άλλοι θα πράξουν για χάρη του ώστε να σωθεί, όχι μόνο τον επαναπαύει και τον κρατά άπραγο, ταυτόχρονα όσο δεν πραγματοποιείται η διάσωση του τόσο απογοητεύεται και στρέφεται ενάντια στην συνολική ανθρώπινη ύπαρξη, μέσω της πράξης της αυτοκτονίας ως τιμωρία. Το γεγονός ότι θέλει να κρεμαστεί σε εμφανές σημείο, υποδηλώνει ακριβώς αυτό· αν ποτέ με βρείτε να έχετε τύψεις που δεν με βρήκατε εγκαίρως!
Μόνο όταν συνειδητοποιεί ότι κανείς δεν πρόκειται να τον σώσει, και κρατά την τύχη στα χέρια του, αποφασίζει να πράξει κάτι που πρότινος με την παθητική στάση ούτε που του περνούσε από το μυαλό· να κατασκευάσει μία σχεδία και επιτέλους να φύγει από το νησί! Μπορεί αυτό το νησί να του παρέχει “ασφάλεια” αλλά δεν παύει να τον φτάνει στα όρια της αυτοκτονίας, διότι δεν είναι αυτή η ζωή που είχε σχεδιάσει! Φτιάχνει την σχεδία και συνεχώς αποτυγχάνει όταν φτάνει κοντά στον ύφαλο του κοραλλιογενούς νησιού, αφού το κύμα που σηκώνεται εκεί είναι πιο δυνατό από την τωρινή του ικανότητα. Αποφασισμένος όμως να το υπερβεί, γίνεται πιο εφευρετικός και εκμεταλλεύεται ότι μπορεί να βρει προς όφελος του στόχου του. Φτιάχνει κάτι σαν πανί, από ένα μεγάλο πλαστικό κομμάτι που ξέβρασε το κύμα, και την κατάλληλη στιγμή το ξεδιπλώνει και περνάει το σημείο που τόσο καιρό στέκονταν εμπόδιο! Αλλά η σκηνή δεν τελειώνει εδώ· αμέσως ξεσπά σε κλάματα χαράς και θλίψης, κοιτώντας το νησί που του προσέφερε ασφάλεια ήδη κάπως νοσταλγικά. Μία ασφάλεια όμως που ήταν η σίγουρη καταδίκη του. Τώρα κοιτάει το απέραντο γαλάζιο με κάθε κίνδυνο να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του, και ποιος ξέρει ίσως και έναν συντομότερο θάνατο. Ο θάνατος ως έννοια, για τον συνειδητοποιημένο πια ήρωα μας είναι βέβαιη έκβαση της ζωής, είτε περιμένοντας παθητικά, είτε αγωνιζόμενος! Αγωνιζόμενος για την ζωή, τελικά ζεις, όπως ο ήρωας στην ταινία, και όταν έρθει η στιγμή του βιολογικού θανάτου γνωρίζεις ότι έζησες όπως επιθυμούσες, ελεύθερος στα ανοιχτά του ωκεανού και όχι δέσμιος μιας πλασματικής ασφάλειας ενός μικρού ανιαρού νησιού που δεν προσφέρει καμία εξέλιξη στη ψυχή σου, παρά μόνο τα ελάχιστα για τις βασικές σου ανάγκες. Η κινητήριος δύναμη για αυτήν την απόφαση του ήρωα και η αλλαγή της παθητικής στάσης σε ενεργητική, αποτέλεσε η ανάμνηση της συντρόφου του, η όποια του έδινε δύναμη μέσω μίας φωτογραφίας που είχε πάντα μαζί του!
Ο οραματισμός του τελικού αποτελέσματος, η συνεχής εικονοποίηση του, και τουλάχιστον ένας λόγος άξιος να παλέψεις είναι άκρως απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχία κάθε στόχου. Όσο ψηλότερα θέτουμε τον πήχη, τόσο περισσότερο ενδιαφέρον θα έχει το ταξίδι, αλλά και τόσο μεγαλύτερη οργάνωση και στρατηγική θα απαιτηθεί. Ο κατακερματισμός σε επιμέρους, υποδεέστερους στόχους θα αποτελέσουν με την ολοκλήρωση τους αφενός τονωτικές ενέσεις στην ψυχολογία του ατόμου, αφετέρου θα ολοκληρώνουν ένα κομμάτι του παζλ για τον στόχο ορόσημο. Τυχαίες περιπλανήσεις, χωρίς να γνωρίζω τι θέλω οδηγούν πολύ σύντομα σε ματαίωση και απογοήτευση, αφού στερούνται οργάνωσης και μεθόδευσης. Το μόνο που προσφέρουν είναι σπατάλη πολύτιμου χρόνου, και ενέργειας κρατώντας το άτομο στατικό στο ίδιο σημείο. Όταν μετά από ένα χρονικό διάστημα δεν προκύπτει το αποτέλεσμα που το άτομο είχε κατά νου, ή ακόμα προκύψει κάποια δυσκολία όπως ένας τραυματισμός, αντί να αναρωτηθεί πόσο αφοσιωμένο ήταν, με την παραίτηση του κατηγορεί υποσυνείδητα στο πίσω μέρος του μυαλού του το εκάστοτε σύστημα. Λαμβάνοντας αυτό υπόψιν, ίσως να παρατηρούσε ότι μπορεί να έχει την ίδια αντιμετώπιση γενικότερα σε όλες τις σχέσεις που συνάπτει με αποτέλεσμα να πιστεύει ότι πάντα κάτι εξωγενές οφείλεται για όλες τις αναποδιές και πισωγυρίσματα του. Άλλοτε είναι απτό, όπως άνθρωποι και καταστάσεις, άλλοτε πάλι κάτι άυλο, όπως τύχη το κακό μάτι, ή το σύμπαν! Όπως και να έχει καταλήγει πάντα πικραμένος, μειώνοντας την πραγματική του αξία ως ύπαρξη και ενστερνίζεται μία αντίληψη ότι η ζωή είναι παγιωμένη σε αυτό που τώρα βιώνει.
Η ζωή ποτέ δεν έκανε διακρίσεις, και ποτέ δεν στέρησε σε αυτόν που ήθελε να ζήσει. Μόνο οι ανθρώπινες πεποιθήσεις στερούν και παγιώνουν. Η ζωή μας δίνει αυτό που της ζητάμε, συνεπώς μόνο δύο πράγματα μας απομένουν· να μάθουμε να ζητάμε πληρώνοντας το αντίστοιχο αντίτιμο, και να ζητάμε πολλά! Μόλις ζητήσουμε πολλά, αμέσως θα ζητηθούν πολλά και από εμάς, ως μία δίκαιη ανταλλαγή κοσμικής ενέργειας. Ο συνδετικός κρίκος λοιπόν, αν θέλουμε μία γεμάτη, εκπληρωμένη ζωή, είναι να ζητάμε τα μέγιστα από τον εαυτό μας! Η ζωή είναι μία διαρκής μάχη με μεταβαλλόμενες καταστάσεις. Πρέπει να εγκαταλείψουμε την πεποίθηση ότι κοπιάζουμε για μία χρονική περίοδο και μετά επαναπαυόμαστε. Η προσπάθεια ως έννοια δεν μπορεί να αποταμιευθεί και να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά, αντίθετα αποδίδει μόνο όταν πραγματοποιείτε καθημερινά σαν ένα ποτάμι που ρέει συνεχώς και παραμένει καθαρό και διαυγές. Μόλις παγώσει την κίνηση του, λιμνάζει και μετατρέπεται σε βούρκο! Σταμάτα να περιμένεις, η ζωή δεν περιμένει, προχωράει! Η ζωή σου είναι στα χέρια σου!

δημήτρης

Σχετικά άρθρα
Η τέχνη της αποτυχίας
Ο ταξιδιώτης και οι δαίμονες
Αναβλητικότητα
Ένας διάλογος με συνομιλητή το νου
Photo by Sean Oulashin on Unsplash