Η Παρασκευή είναι μία ξεχωριστή για τους
περισσότερους ανθρώπους μέρα, μίας και σηματοδοτεί το τέλος της εβδομάδας -
όσον αφορά την εργασία, τουλάχιστον για τους μισούς εργαζόμενους. Εκτός λοιπόν
από τους συνανθρώπους μας που εργάζονται και Σαββατοκύριακα, όλοι οι υπόλοιποι
περιμένουν την Παρασκευή για να κάνουν ότι δεν πρόλαβαν μέσα στο πενθήμερο της
εβδομάδας. Έτσι παρόλο που η Παρασκευή είναι ακόμα εργάσιμη, ο ανθρώπινος νους
αρχίζει να πλάθει τις γνωστές του αφηγήσεις.
Σκαρφίζεται τρόπους πως να χαλαρώσει λίγο το πρόγραμμα του, να
ρίξει λίγο τους ρυθμούς. Στο κάτω κάτω τελευταία μέρα είναι, αξίζω να κοπιάσω
λίγο λιγότερο, σωστά; Οι γνωστές συμπεριφορές αρχίζουν να ξεπηδούν μία μία·
“καλά Παρασκευιάτικα θυμήθηκες να το ζητήσεις;”, “είναι Παρασκευή σήμερα και
λείπει από το γραφείο, έχει πάρει άδεια”, και πολλά άλλα. Ακόμα και η κίνηση
των αυτοκινήτων επηρεάζεται από την Παρασκευή “καλά, σήμερα θα γίνεται χαμός
στους δρόμους είναι Παρασκευή”. Ένα γενικότερο ντελίριο, αρχίζει να
κλιμακώνεται προς το τέλος της εβδομάδας σε κάθε έκφαση της ζωής του σύγχρονου
ανθρώπου. Λες και κρατάει σφιγμένα τα δόντια, παλεύει σε μία πολύ δυσάρεστη
καθημερινότητα και προς το τέλος της εβδομάδας, αφήνεται στις χαοτικές
προτροπές του μυαλού του. Και όχι μόνο αφήνεται, αλλά θεωρεί ότι είναι και η
σωστή προσέγγιση!
Η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα;
Όπως σε κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά, έτσι και εδώ είναι πολύ δύσκολο να
ξεδιπλώσουμε το μίτο της Αριάδνης και να βρούμε την απαρχή του προβλήματος. Το
μόνο σίγουρο είναι ότι όλοι μας συμβάλουμε στην επανάληψη αυτής της “ιδέας”.
Στην εκπαίδευση που τα παιδιά βλέπουν την χαλαρότητα των καθηγητών τους κάθε
Παρασκευή, ταυτόχρονα με τα ίδια τα παιδία που βαριούνται γιατί είναι το τέλος
της εβδομάδας και γιατί βλέπουν και τους γονείς τους να “χαλαρώνουν” όταν
φτάνει αυτή η μέρα, μέχρι όλες τις κρατικές δομές. Τόλμησε να πας Παρασκευή
στην εφορία, στην πολεοδομία, και αν κάνεις την δουλεία σου θα είσαι το
λιγότερο τυχερός. Αλλά και στο ιδιωτικό τομέα τα πράγματα δεν είναι ιδιαίτερα
διαφορετικά. Μπορεί εκεί να μην έχεις την ίδια ευκολία να λείψεις από την
εργασία σου, αλλά πολύ πιθανόν να έχεις παρατηρήσει κάποιους συναδέλφους που
προς την Παρασκευή κωλυσιεργούν, και αναγκάζουν όλη την ομάδα να πάει με τον
δικό τους ρυθμό.
Ο τρόπος σκέψης διαχέεται σε όλες τις πτυχές της ζωής μας Αυτός ο τρόπος
σκέψης δεν μένει μόνο στην ημέρα Παρασκευή, αλλά αντιγράφεται και στην
Δευτέρα, για διαφορετικούς λόγους. Τώρα είναι αρχή της εβδομάδας,
“Δευτεριάτικα”, ή διαχέεται στην ώρα της ημέρας, “πρωινιάτικα”,
“μεσημεριάτικα” κ.τ.λ. Σταδιακά το άτομο έχει βρεθεί μπλεγμένος σε ένα
κυκεώνα, που πάντα υπάρχει ένας πολύ καλός λόγος ώστε να μην είναι
παραγωγικός. Αν υπολογίσουμε τις πραγματικές ώρες και μέρες που ως άνθρωποι
συγκεντρωνόμαστε για να παράγουμε το όποιο έργο, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με
μία πολύ δυσάρεστη αλήθεια! Το αποτέλεσμα; Χάνουμε πολύτιμο χρόνο από την ζωή
μας, δεν πετυχαίνουμε τους στόχους μας και ζούμε μία ανεκπλήρωτη ζωή,
νομίζοντας είτε ότι δεν είμαστε ικανοί, είτε ότι δεν προλαβαίνουμε!
Τα επίπεδα της ειλικρίνειας Το φαινόμενο της Παρασκευής σαφώς έχει επηρεάσει
και την πρακτική μας. Στην πραγματικότητα κοιτώντας τις παρουσίες των μαθητών
από το 2018, παρατήρησα μία πτώση κάθε φορά προς Παρασκευή, Χριστούγεννα,
Πάσχα, και καλοκαίρι, δηλαδή όλο τον χρόνο! Χωρίς να το καταλάβουμε, ζώντας
ανάμεσα σε ανθρώπους που επαναλαμβάνουν τις ίδιες λανθασμένες συμπεριφορές,
τις υιοθετούμε και εμείς. Η οικειοποίηση γίνεται σε τόσο μεγάλο βαθμό, που
δικαιολογούμε τον ίδιο μας τον εαυτό, λέγοντας του στην πραγματικότητα ψέματα!
Είναι πολύ συχνό να με ενημερώνει κάποιος μαθητής ή μαθήτρια, την τελευταία
στιγμή ότι δεν θα έρθει για πρακτική. Προς τιμήν του βέβαια, είναι ειλικρινής
και εκφράζει τον λόγο, για παράδειγμα ότι έμεινε μέχρι αργά το βράδυ γιατί
διάβαζε, ή γιατί παρασύρθηκε από μία ταινία ή γιατί βγήκε με φίλους. Σε αυτό
το σημείο χρειάζεται να είμαστε προσεκτικοί με την συνοχή των σκέψεων -
πράξεων μας. Αν σχεδόν κάθε Παρασκευή γίνονται απουσίες, σημαίνει ότι ο
ασκούμενος έχει προαποφασίσει να “κάψει” την ημέρα αυτή. Γιατί; Ίσως να είναι
κουρασμένος σωματικά από όλη την εβδομάδα, ή να είναι ψυχολογικά κουρασμένος -
λόγω και της εδραιωμένης αντίληψης που αναφέραμε παραπάνω. Βεβαίως και υπάρχει
μία ρεαλιστική σωματική αθροιστική επιβάρυνση προς το τέλος της εβδομάδας,
αλλά πριν βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα ας εξετάσουμε το ενδεχόμενο να
επιδεινώνουμε εμείς οι ίδιοι την κόπωση μας. Αν για παράδειγμα έχω δηλώσει 3
πρακτικές ανά εβδομάδα, αλλά βαθιά μέσα μου πιστεύω ότι και 2 είναι αρκετές,
αμέσως ανοίγω την πόρτα για να ακυρώσω μία. Ποια μέρα “βολεύει” περισσότερο; Η
Παρασκευή. Αυτή η απόφαση με προτρέπει να πράξω από το προηγούμενο βράδυ
αναλόγως, ώστε η υποσυνείδητη σκέψη να υλοποιηθεί, να βγει "αληθινή", κάτι σαν
προδιαγεγραμμένη πορεία. Αυτόματα με αυτό κατά νου, βάζω το βράδυ μία ταινία
και ανοίγω μία μπίρα, αγνοώντας την φωνή της συνείδησης μου που φωνάζει “πως
θα σηκωθείς αύριο;” Κοιμάμαι προς τα μεσάνυχτα, ελαφρός "ζαλισμένος" από το
αλκοόλ, και την άλλη μέρα λέω στον εαυτό μου την εξής δικαιολογία - δηλαδή τον
δίκαιο λόγο για να περιγράψω την επιλογή μου : "παρασύρθηκα εχθές και έκατσα
μέχρι αργά, και τελικά δεν είχα όρεξη για πρακτική ή δεν άκουσα το ξυπνητήρι”.
Ενώ αυτό στους περισσότερους ανθρώπους ακούγεται μία λογική αιτιολόγηση, και
πολλοί ήδη λειτουργούν κατά αυτό τον τρόπο, στην πραγματικότητα όσο και αν μας
κάνει εντύπωση είναι ένα είδος ψέματος. Ψέμα όχι προς το κυριολεκτικό γεγονός
- σαφώς και κοιμήθηκα αργά και δεν ξύπνησα - αλλά ψέμα στον εαυτό μου, διότι
το είχα ήδη προαποφασίσει την ώρα που άνοιγα την μπίρα ότι την επόμενη μέρα θα
δυσκολευτώ! Ο ασκούμενος ενώ είναι ειλικρινής γιατί είπε ακριβώς αυτό που
συνέβη, δεν έχει επεκτείνει την ειλικρίνεια του σε βαθύτερα επίπεδα. Κάθε
ποιότητα στον ανθρώπινο χαρακτήρα είναι πολυεπίπεδη, και μπορεί να συνδεθεί
ποικιλότροπος με διαφορετικές συμπεριφορές και αποφάσεις. Όπως ακριβώς
συνδέονται οι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου μεταξύ τους, και όσες
περισσότερες συνάψεις δημιουργούμε τόσο καλύτερα επικοινωνούν, έτσι και οι
ποιότητες του χαρακτήρα μας μπορούν να εφαρμοστούν σε ότι βάθος εμείς
επιλέξουμε!
Το τέλος του φαινόμενου της Παρασκευής
Μία πρώτου επιπέδου εποικοδομητική προσέγγιση ώστε να τελειώνω με αυτό το
φαινόμενο της Παρασκευή, είναι να παραδεχθώ από το προηγούμενο βράδυ ότι αύριο
δεν θα πάω για πρακτική. Με αυτό τον τρόπο ενισχύω την αξιοπιστία μου διότι
ενημερώνω εγκαίρως - και όχι πρωί πρωί σαν να "έτυχε" κάτι “απρόσμενο”, τι
απρόσμενο αφού επέλεξα να μην κοιμηθώ την ώρα που πρέπει - και ταυτόχρονα
ενδυναμώνω τις επιλογές μου ως άτομο - στη συγκεκριμένη περίπτωση ότι
προτίμησα την ταινία από την πρακτική μου, το οποίο είναι ξεκάθαρα μία επιλογή
μου! Μία δεύτερη προσέγγιση, πιο εκλεπτυσμένη και ταυτόχρονα δυσκολότερη,
είναι ανεξάρτητα με τις επιλογές μου από το προηγούμενο βράδυ ή ημέρα, να κάνω
πρακτική με τον καλύτερο δυνατό τρόπο που μπορώ - και στον βαθμό που μπορώ.
Έτσι "αναγκάζω" τον εαυτό μου να έρθει αντιμέτωπος και με μία δυσάρεστη
πραγματικότητα· μια μέτρια ως κακή πρακτική, μιας και νιώθω την κούραση, δεν
αναπνέω το ίδιο καλά, λαχανιάζω ευκολότερα κ.τ.λ. Με αυτόν τον τρόπο καθιστώ
ξεκάθαρο στο μυαλό μου ότι κάθε μου επιλογή έχει και μία συνέπεια, μία
“παρενέργεια". Ήθελες να "κερδίσεις" την ταινία και την μπίρα, "χάσε" τώρα την
ποιότητα της πρακτικής σου. Εύλογα θα αναρωτιόταν κάποιος, μα και όταν κάνεις
αποχή από την πρακτική σου πάλι κάτι χάνεις, την ίδια την πρακτική. Γιατί να
ταλαιπωρήσεις τον εαυτό σου πιέζοντας τον να κάνει κουρασμένος; Σωστή σκέψη
αλλά ο νους μας στερείτε της ικανότητας να αντιληφθεί κάτι που πρόκειται να
συμβεί μακροπρόθεσμα. Δηλαδή αν η συνέπεια δεν είναι άμεση, δεν θα λάβει
υπόψιν του ένα υποθετικό αποτέλεσμα στο μακρινό μέλλον. Αν κάνω πρακτική
κουρασμένος λαμβάνω άμεσα το αποτέλεσμα της χθεσινής επιλογής μου. Αν στον
αντίποδα δεν πάω για πρακτική θα χρειαστώ χρόνια ολόκληρα ώστε να προκύψει
κάποιο μυοσκελετικό πρόβλημα, και το πιθανότερο είναι να μην κάνω καν την
σύνδεση ότι προέρχεται από τις χαμένες πρακτικές! Συνοψίζοντας ο τελικός
σκοπός σε όποια από τις δύο προσεγγίσεις είναι να κατανοήσω τους μηχανισμούς
σκέψης μου - της συνειδητής και πολύ περισσότερο της υποσυνείδητης - και να
ενδυναμώσω τις επιλογές μου, τις πραγματικές επιλογές μου, ώστε να ζήσω όσο
πιο αληθινά, αυθεντικά θα έλεγα, μπορώ!
Δημήτρης Σ. Παπαδάκης