Π
ολύ πριν ασχοληθώ με την πρακτική της Ashtanga Yoga, όταν ακόμα δεν είχα
ακούσει καν το όνομα Yoga, η πρώτη μου γνωριμία, έστω και με έναν περίεργο
τρόπο, έγινε το 2000 σε μία εντελώς απρόσμενη συνθήκη της ζωής μου, στον
στρατό! Μην φανταστείτε ότι είχα κάποιο φανατικό λοχαγό και μας έβαζε να
κάνουμε χαιρετισμούς 6 ώρα το πρωί, ή κάναμε φιλοσοφικές συζητήσεις.
Η πρώτη φορά που άκουσα την λέξη Yoga, ήταν από ένα συνάδελφο μου καθώς μου
μιλούσε για την αδελφή του.
“Άστα ρε φίλε, η αδελφή μου είναι τρελή, ψιχ σου λέω (από το αγγλικό psycho αν
προφέρεις μόνο το μισό στα ελληνικά, κάτι που εγώ τότε δεν κατάλαβα και του
ζήτησα να μου το εξηγήσει). Αρραβωνιάστηκε και ήταν έτοιμη να παντρευτεί.
Μέχρι και δάνειο πήρανε με τον σύντροφο της από κοινού και αγόρασαν σπίτι.
Μετά ξεκίνησε κάτι μαθήματα Yoga, Ashtanga νομίζω λέγεται, και ανακάλυψε ότι
ζούσε μία ψεύτικη ζωή που δεν υποστήριζε, αλλά την υποδείκνυε το περιβάλλον
της. Του ζήτησε λοιπόν να χωρίσουν και τώρα πουλάνε το σπίτι ώστε να
αποπληρώσουν το δάνειο και να ακολουθήσει ο καθένας τον δρόμο του! Άσε σου
λέω, οι γονείς μου κοντεύουν να τρελαθούν!”
Παρόλο που είμαι κοντά στα είκοσι χρόνια μου, με ότι μυαλό και εμπειρίες
κουβαλούσα σε εκείνη την ηλικία, μέσα σε ένα στρατόπεδο στην Σάμο, με την
συζήτηση να έλαβε χώρα μεταξύ κάποιας αγγαρείας και σκοπιάς, δεν μου φάνηκε
καθόλου περίεργο αυτό που άκουσα εκείνη την ημέρα από τον συνάδελφο μου! Λες
και η λέξη Yoga ήταν επιφορτισμένη με μία μαγική ιδιότητα, κάτι που όταν σε
αγγίξει δεν μπορεί να σε αφήσει τον ίδιο άνθρωπο με πριν. Εδώ θέλω να προσθέσω
ότι μέχρι τότε δεν είχα κάνει ούτε ένα μάθημα, δεν είχα παρακολουθήσει καμία
ταινία που να κάνει αναφορά σε κάτι παρεμφερές, παρουσιάζοντας αλλαγές στις
ζωές ανθρώπων που ασχολούνται με αυτά τα συστήματα, και κανείς στο περιβάλλον
μου δεν είχε ακουστά αυτήν την ασκητική φιλοσοφική μέθοδο! Ούτε πάλι μου
πέρασε από το μυαλό ότι η αδελφή του είναι κάποια ελαφρόμυαλη και τα τινάζει
όλα στον αέρα από ένα καπρίτσιο. Αν μη τι άλλο δεν αποφασίζεις με ελαφρά την
καρδία να αλλάξεις άρδην την ζωή σου, ιδιαίτερα όταν έχεις πάρει αποφάσεις που
εμπεριέχουν συναισθηματικές και οικονομικές δεσμεύσεις!
Στα μετέπειτα χρόνια που τελικά κατέληξα να ασχοληθώ με την πρακτική της Yoga,
άκουσα αρκετές φορές φράσεις όπως “Η Yoga κλείνει σπίτια”,
“η Yoga σου χαλάει την ζωή” και διάφορα άλλα. Μπορεί άραγε ένα
φιλοσοφικό σύστημα να σου αλλάξει από μόνο του τον τρόπο σκέψης σου; Δηλαδή το
άτομο μόλις ασχοληθεί με αυτό, αμέσως γίνεται έρμαιο των επερχόμενων αλλαγών
που ορίζει το σύστημα; Που αναφέρονται αυτές οι αλλαγές και ποιοι είναι οι
κανόνες που σου υποδεικνύουν τι θα κρατήσεις, τι θα αλλάξεις και προς ποια
κατεύθυνση;
Τα παραπάνω ερωτήματα σε μία μερίδα ανθρώπων εξιτάρουν την εξερευνητική πλευρά
τους και σπεύδουν να βουτήξουν ώστε να ανακαλύψουν τι υπάρχει. Από την άλλη,
σε μία διαφορετική μερίδα γεννούν το φόβο, διότι η οποιαδήποτε αλλαγή είναι
συνδεδεμένη με την καταστροφή, ή ακόμα και με τον ίδιο το θάνατο! Έτσι
δαιμονοποιούν ένα άψυχο σύστημα το οποίο σε κανένα φιλοσοφικό του κείμενο δεν
αναγκάζει τον ασκούμενο να ζήσει με ένα συγκεκριμένο τρόπο· αντίθετα
παρουσιάζοντας όλα αυτά που καταδυναστεύουν τον ανθρώπινο νου και συρρικνώνουν
την ψυχή του, καθοδηγεί τον μαθητευόμενο προς την αυτογνωσία. Οι συνδέσεις που
θα γίνουν από τον κάθε ένα μαθητή ξεχωριστά είναι τόσες, όσο και το πλήθος των
ανθρώπων που ασχολούνται με το σύστημα! Ο καθένας μας ανακαλύπτει τα δικά του
σκοτεινά σημεία και καλείται χρησιμοποιώντας ένα πολύ απλοϊκό σύστημα, την
Ashtanga Yoga, να βοηθήσει τον εαυτό του ώστε να αντιμετωπίσει την ήδη δύσκολη
και σκληρή πραγματικότητα.
Όσο και αν ακούγεται περίεργο η Ashtanga είναι όντως ένα απλό σύστημα. Η
μεθοδολογία της είναι ξεκάθαρη, με συγκεκριμένες θέσεις και ακολουθίες
κινήσεων οι οποίες συνοδεύονται ξανά από συγκεκριμένες απλές αναπνοές. Ως
ακολουθία είναι απέριττη, χωρίς φλυαρίες, και μέσα στην απλότητα της
καταφέρνει να συνδυάσει όλα τα βασικά κομμάτια της φιλοσοφίας, από τις asanas,
τις τεχνικές αναπνοής (pranayama), την συγκέντρωση των αισθήσεων (pratyahara),
μέχρι τα πρώτα στάδια του διαλογισμού (dharana), ώστε με τα χρόνια ο
ασκούμενος να έχει ίσως κάποια τύχη στον αμιγώς καθαρό διαλογισμό (dhyana). Με
την εμβάθυνση του ασκούμενου στην πρακτική, το σύστημα αγγίζει ακόμα και τις
ηθικές αξίες (yamas και niyamas) επισφραγίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο μία
άρτια μεθοδολογία για οποιονδήποτε αναζητά το γνώθι σαυτόν.
Πώς λοιπόν ένα τόσα υποσχόμενο σύστημα τελικά καταλήγει να “καταστρέφει” τις
ζωές των ανθρώπων; Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση θα μας ωθήσει να
αμφισβητήσουμε αρκετές έννοιες με τις οποίες είμαστε γαλουχημένοι. Ερωτώ
λοιπόν και εγώ με την σειρά μου· ποιος έχει την πεποίθηση ότι για να γεννηθεί
κάτι νέο, δεν πρέπει να πεθάνει κάτι άλλο στην θέση του; Η ίδια μας η ύπαρξη
στηρίζεται ακριβώς πάνω σε αυτή την ιδέα, καθώς οι νέες ζωές που γεννιούνται
καθημερινά στον πλανήτη στην ουσία έρχονται να αντικαταστήσουν τις
παλαιότερες, σε έναν αέναο κύκλο διάρκειας περίπου ενός αιώνα. Ακόμα όμως και
μεταφορικά να αναλύσουμε αυτήν την ιδέα, μόνο όταν εγκαταλείψουμε κάτι είμαστε
δεκτικοί σε κάτι καινούργιο. Από μία παρέα που τώρα δεν μας ταιριάζει, έναν
σύντροφο που νιώθουμε ότι δεν ταυτίζονται οι κοσμοθεωρίες μας, μέχρι ιδέες για
τον εαυτό μας που αποτελούν τροχοπέδη στην εξέλιξη μας. Θα πρέπει να
αδειάσουμε το περιεχόμενο του ποτηριού μας ώστε να ρίξουμε μέσα ένα άλλο υγρό.
Αν ανακατέψουμε τα υγρά μεταξύ τους, εκτός του ότι θα ξεχειλίσει το ποτήρι,
ταυτόχρονα θα έχουμε μία μίξη από αταίριαστες ουσίες, με απροσδιόριστη γεύση
και οσμή, χωρίς διαύγεια και με ένα φανταστικό όνομα δικής μας εφεύρεσης για
χάρη της υποστήριξης της δημιουργίας μας!
Η εξερεύνηση ήδη από την ετυμολογία της λέξης, μας προτρέπει να ερευνήσουμε,
να ρωτήσουμε, να αναζητήσουμε έξω από εμάς. Αυτό το έξω από εμάς δεν πρέπει
να το συγχέουμε με το εξωτερικό περιβάλλον και να οδηγηθούμε σε επιφανειακές
περιπλανήσεις κοιτώντας τριγύρω! Οι πεποιθήσεις που έχουμε εγκαταστήσει στην
προσωπικότητα μας
"το άτομο μοιάζει να νιώθει πολύ καλύτερα μέσα στην γνώριμη αποτυχία του,
παρά στην αβεβαιότητα του άγνωστου μονοπατιού της επιτυχίας!"
ενδέχεται να μην εξυπηρετούν την προαγωγή της ψυχής μας, αντίθετα να την
παγιώνουν και γιατί όχι και να την υπονομεύουν. Αναζητώντας εκτός αυτών των
ιδεών, μπορεί να ανακαλύψουμε μέσα μας έναν άλλον εαυτό ο οποίος βρίσκεται
εκεί έτοιμος να μας οδηγήσει σε ένα διαφορετικό μονοπάτι που θα προάγει
ολόκληρη την υπόσταση μας. Αυτός ο κρυμμένος εαυτός ταυτίζεται με ένα υπαρκτό
πρόσωπο, που το έχουμε ως πρότυπο ή σημείο αναφοράς. Στην ουσία όταν
θαυμάζουμε τους γονείς μας, το σύντροφο μας, το δάσκαλο μας, ένα φίλο ή
κάποιον άλλον οικείο μας, προβάλουμε στο πρόσωπο τους την εκδοχή του δικού μας
εαυτού που θέλουμε μία μέρα να φτάσουμε. Η φράση “δείξε μου τους φίλους σου να
σου πω ποιος είσαι” υποδηλώνει την σημαντικότητα της επιλογής των ανθρώπων που
συναναστρεφόμαστε, διότι είναι πολύ πιθανόν να θαυμάσουμε κάποιον από αυτό το
περιβάλλον, ως προβολή του μελλοντικού εαυτού μας! Όσο πιο αξιόλογους
ανθρώπους διαλέγουμε να έχουμε στον περίγυρο μας, τόσο περισσότερο και εμείς
θα εξελισσόμαστε, συμπαρασύροντας ο ένας τον άλλον!
Αυτός ο εαυτός που οραματιζόμαστε να εξελιχθούμε θα έρθει σε άμεση ρήξη με τον
εαυτό που έχει εδραιωθεί από τις μέχρι τώρα αντιλήψεις μας. Σταματώντας να
τροφοδοτούμε με ενέργεια τις ιδέες που θέλουμε να αλλάξουμε, δηλαδή
κυριολεκτικά σταματώντας να πιστεύουμε σε αυτές, σταδιακά θα βιώσουμε τον
θάνατο τους, και παράλληλα θα πεθάνει μεταφορικά και ότι συνδέεται με αυτές,
ακόμα και πολύ αγαπημένα πρόσωπα! Ο φόβος της απώλειας, προσώπων και συνηθειών
που είναι επιβλαβείς ή έστω δεν είναι αναγκαίες για την νέα ζωή που θέλουμε να
πορευθούμε, θα είναι από τα σημαντικότερα και πιο υποχθόνια εμπόδια. Δεν είναι
τυχαίο ότι μεγάλο ποσοστό ανθρώπων λυτρώνεται από τον βιολογικό θάνατο των
γονιών του, διότι τόσα χρόνια ζούσε την ζωή που ήθελαν εκείνοι! Αυτά τα
καταπιεσμένα χρόνια εκτός του ότι στερούν σχεδόν το μισό της ζωής του ατόμου,
ταυτόχρονα αθροίζουν αρνητικά συναισθήματα προς τους γονείς, και αυτά με την
σειρά τους δημιουργούν ενοχές που κάποιος νιώθει έτσι προς αυτούς που τον
μεγάλωσαν αν μη τι άλλο με αγάπη. Έτσι και οι δύο πλευρές θάβουν καλά μέσα
τους διάφορες πικρίες, και οι μεν αναχωρούν από αυτήν την ζωή με αυτές
κυρίαρχες, και οι δε ζουν το υπόλοιπο της ζωής τους με τύψεις,
επαναλαμβάνοντας πολλές φορές την ίδια στάση προς τα δικά τους παιδιά! Η
επανάπαυση μας στο γνωστό, αυτό που έχουμε συνηθίσει, δηλητηριάζει καθημερινά
την ύπαρξη μας σε τέτοιο σημείο που η ορθολογιστική μας σκέψη ατροφεί και
χωρίς καμία γραμμή άμυνας όχι μόνο αποδεχόμαστε αυτή την νοσηρή κατάσταση,
αλλά θεωρούμε ότι είναι και φυσιολογική! Η εγκατάλειψη ιδεών και προσώπων που
δεν συμβαδίζουν με την ψυχή και τα θέλω μας μόνο καλό μπορεί να επιφέρει,
ξεκαθαρίζοντας το τοπίο μια ώρα αρχύτερα, και προτρέποντας τα άτομα εκατέρωθεν
να ανακαλύψουν και να ζήσουν μία ζωή με πραγματικό νόημα! Η προσπάθεια
αποφυγής κάθε μικρής καθημερινής απώλειας, στερεί την προετοιμασία του ατόμου
για την αναπόφευκτη απώλεια που θα δώσουμε όλοι ανεξαιρέτως, για όλα τα
αγαπημένα πρόσωπα και πλάσματα, ακόμα και για τον ίδιο μας τον εαυτό!
Ο αποδιοπομπαίος τράγος αυτού του πρώιμου συνειδησιακού επιπέδου μας γίνεται
σαφώς ο άνθρωπος που ταυτίζεται με τον εσωτερικό μελλοντικό μας εαυτό, δηλαδή
αυτόν που θαυμάζουμε και έχουμε ως πρότυπο! Η εναντίωση προς το πρόσωπο του,
ακόμα και σιωπηλά, μαρτυρά την εσωτερική διαμάχη του τωρινού εαυτού μας που
απειλείται από τον νέο μελλοντικό. Στην πρακτική αυτό αποτυπώνεται αμέσως όταν
ενώ προσπαθούμε να εκτελέσουμε μια θέση, ταυτόχρονα σαμποτάρουμε την ίδια μας
την προσπάθεια ώστε τελικά να αποτύχουμε. Θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω ως “το
χρονικό ενός προαναγγελθέντος αποτελέσματος”, όπου το άτομο μοιάζει να νιώθει
πολύ καλύτερα μέσα στην γνώριμη αποτυχία του, παρά στην αβεβαιότητα του
άγνωστου μονοπατιού της επιτυχίας!
Η αντίσταση σε όποια αλλαγή γίνεται ακούσια, από την στιγμή που είμαστε
πλάσματα της συνήθειας. Για παράδειγμα στη βρεφική ηλικία σκεφτόμαστε
κυριολεκτικά κάθε κίνηση μας, για αυτό και αργούμε να εκτελέσουμε κάτι. Αυτή η
διαδικασία σταδιακά εγκαταλείπεται χάριν της εξοικονόμησης ενέργειας, αφού ο
εγκέφαλος ομαδοποιεί τις κινήσεις και τους μυς που θα χρησιμοποιήσει σε
“πακέτα” εντολών. Σαν να “φορτώνει” το πακέτο “κάτσε στην καρέκλα” και ξέρει
ακριβώς τι και πως πρέπει να το κάνει. Το μειονέκτημα είναι ότι αν γίνουν
ομαδοποιήσεις που σε βάθος χρόνου δημιουργούν κάποιο πρόβλημα, λανθασμένα
κινητικά μοτίβα, η συνεχόμενη χρήση τους θα οδηγήσει ακριβώς σε αυτό το
πρόβλημα. Όπως λοιπόν οι μυϊκές ομάδες, έτσι και οι ιδέες μας, ενδεχομένως να
επιφέρουν προβλήματα σε βάθος χρόνου. Το άτομο που αντιστέκεται στην
εγκατάλειψη τους, λανθασμένα ταυτίζει τις ιδέες αυτές με την ύπαρξη του,
πιστεύοντας ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του, και αν τυχόν τις αποποιηθεί θα
χάσει την ταυτότητα του, αποκαλύπτοντας ένα απέραντο κενό. Στην πραγματικότητα
όμως η αλλαγή των ιδεών δεν σημαίνει ότι θα ακυρώσει συνολικά την οντότητα
του, αντίθετα θα την επαναπροσδιορίσει σύμφωνα πάντα με τον νέο στόχο που
έθεσε. Συνεπώς δεν υπάρχει κανένας λόγος αντίστασης αφού το άτομο οδεύει σε
καλύτερο μέλλον.
Αν όμως δεν πιστεύει πραγματικά ότι όντως οδεύει σε καλύτερο μέλλον; Αν με τις
ίδιες του τις επιλογές αποδεικνύει στον εαυτό του ότι δεν είναι άξιος να
εξελιχθεί σε έναν δυνατότερο και ικανότερο μελλοντικό άνθρωπο; Η πρακτική που
στην ουσία είναι μικρογραφία της ζωής συνεχώς μας οδηγεί σε σταυροδρόμια που
πάντα πρέπει να επιλέξουμε μία και μόνο μία κατεύθυνση. Η πεποίθηση ότι
μπορούμε να έχουμε τα πάντα από όλους τους κόσμους, όσο γρηγορότερα
εγκαταλειφθεί τόσο λιγότερες διαμάχες θα βιώνει η ψυχή μας στο ταξίδι της
ζωής. Δεν γίνεται ένα πλοίο να “δει” νέους τόπους όταν είναι δεμένο στο
λιμάνι. Δεν γίνεται ένα πλοίο που ταξιδεύει να παραμένει συνεχώς ασφαλές.
Είναι επίσης αδύνατο είτε ταξιδεύει είτε μένει αγκυροβολημένο να μην
σκουριάσει με την πάροδο των χρόνων. Μπορεί να μείνει εκτός θάλασσας, να
συντηρείται ανελλιπώς καθόλη την διάρκεια του έτους, να το θαυμάζουν οι
άνθρωποι πάνω στις σκαλωσιές του ναυπηγείου, αλλά να μην κάνει ποτέ ένα
ταξίδι, να μην έχει λόγο ύπαρξης! Μόνο όταν αποφασίσει να σπάσει τα δεσμά του,
να αποχωριστεί το ναυπηγείο, θα καταφέρει να ανακαλύψει τον πραγματικό λόγο
που κατασκευάστηκε, να ταξιδεύει! Μόνο τότε θα βρει το νόημα της ζωής του!
Η Ashtanga Yoga αποκαλύπτει στον ασκούμενο την σχέση που έχει με τον εαυτό του
και τις επιλογές του. Είναι ο σύντροφος που συνέχεια σε ξεσηκώνει, δεν σε
αφήνει σε ησυχία!
“Θέλεις να κάνουμε αυτό; Θέλεις να τραγουδήσουμε κάτι μαζί; Θέλεις να
νιώσουμε και να χαρούμε το σώμα μας με διάφορους τρόπους; Θέλεις να
πλησιάσουμε ο ένας τον άλλον τόσο πολύ που να ακούμε την αναπνοή μας; Θέλεις
να ζήσουμε νέες περιπέτειες και να δούμε τι θα αποκομίσουμε από αυτές;
Γενικά, θέλεις να ζήσεις μία γεμάτη ζωή μαζί μου;”
Αν σε αυτόν τον σύντροφο δίνουμε συνεχώς αρνητική απάντηση, και κρατάμε μία
μετρημένη στάση, επιφυλακτική, δεν είναι δυνατόν να μας προσφέρει τις
συγκινήσεις που όλοι τόσο πολύ αναζητούμε στην ζωή μας! Πόσο αντιφατικό είναι
να ζηλεύουν και να θαυμάζουν όλοι τις περιπέτειες των ηρώων μίας ταινίας, τις
συγκινήσεις, τον αληθινό έρωτα, την γεμάτη ζωή με έναν ενδιαφέρον άνθρωπο και
μόλις προκύψει αυτή η σχέση ξαφνικά είναι κλειστοί σαν όστρακα σε κάθε νέα
ιδέα που τους ταράζει την ανούσια καθημερινότητα τους!
Η απώλεια μιας ιδέας, ενός τρόπου ζωής, ανθρώπων είτε γιατί δεν συμβαδίζουν οι
δρόμοι μας είτε γιατί ο θάνατος μας χώρισε αφενός μόνο νέες ευκαιρίες μπορεί
να γεννήσει, αφετέρου είναι ο αναπόφευκτος τελικός σταθμός της ζωής μας! Η
Ashtanga Yoga δεν μπορεί να σου καταστρέψει την ζωή! Μόνο στην περίπτωση που
χρειάζεται να καταστραφεί, θα σου δώσει όλα τα μέσα ώστε να την κάψεις εσύ ο
ίδιος και μέσα από τις στάχτες να αναγεννηθείς ως φλεγόμενος Φοίνικας![1]
δημήτρης
1. Ο Φοίνιξ (από το «φοινός» = πορφυρός, βαθυκόκκινος)
είναι ένα μυθολογικό πουλί που ξαναγεννιέται απ' τις στάχτες του↩
Photo by
Aneta Foubíková
on
Unsplash