Viranchyasana A από την σειρά Advanced A
Διανύεις μια κλασική εβδομάδα στη πρακτική σου,
και περίπου στα μέσα της ετοιμάζεσαι για μια σειρά πέραν της πρώτης.
Πλησιάζεις στο πόδι πίσω από το κεφάλι, και ενώ από την αρχή έχεις σκεφτεί να
μπεις στο κλείσιμο πριν από αυτή την θέση, αμφιταλαντεύεσαι. Πολλές πρακτικές
τώρα τελευταία φτάνεις σε αυτό το σημείο και μπαίνεις στο κλείσιμο, τι
συμβαίνει, αναρωτιέσαι καθώς εκπνέεις προς τον κάτω σκύλο μια δύο θέσεις πριν.
Όντος κάτι δείχνει να έχει διαφοροποιηθεί το χρονικό διάστημα του
εγκλεισμού και ενώ έχεις την όρεξη να κάνεις πρακτική, μοιάζει σαν να
προσπαθείς να κρατήσεις δυνάμεις, σαν να αποφεύγεις αυτό που θα δαπανήσει
περισσότερη ενέργεια. Από την μια τόσα χρόνια δεν αφήνεις τον εαυτό σου να
εφησυχαστεί· συνεχώς τον σπρώχνεις προς διάφορες δυσκολίες ώστε να
εκπαιδεύεται για ότι θα φέρει η ζωή, από την άλλη αν η ζωή ήδη σε πιέζει μήπως
δεν είναι η στιγμή να πιέσεις και εσύ περισσότερο τον εαυτό σου με πρόσθετες
πνευματικές και σωματικές προκλήσεις; Ή μήπως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή;
Μήπως τώρα που αγγίζεις το όριο των δυνατοτήτων σου μια ακόμα πρόκληση θα σε
οδηγήσει στην διεύρυνση του; Πρακτικά αν το σκεφτείς καθετί θέλεις να
εξελίξεις σημαίνει ότι πρώτα έχεις φτάσει στο κατώφλι των ικανοτήτων σου, στο
μέγιστο σημείο, και απαιτείς από τον εαυτό σου κάτι παραπάνω. Αυτό συμβαίνει
συνεχώς και στην Ashtanga, που καλείτε ο ασκούμενος να αναπνεύσει σταθερά και
βαθιά σε θέσεις οι οποίες περιορίζουν αρκετά τη καθαυτή διαδικασία της
αναπνοής, καθαρά με σκοπό την διεύρυνση της, αφού αν μπορείς να την
διατηρήσεις σταθερή στα δύσκολα, σίγουρα θα μπορείς και στα εύκολα.
Όταν δοκιμάζουμε πρώτη φορά μια asana έχουμε ανάμεικτα συναισθήματα· σε πρώτο
χρόνο η χαρά και η ικανοποίηση ότι προχωράμε σε κάτι δυσκολότερο είναι μεγάλη,
αλλά σε δεύτερο χρόνο η συνειδητοποίηση της νέα πρόσκλησης και ο
επαναπροσδιορισμός της προσπάθειας που θα χρειαστεί να καταβάλουμε ώστε να την
φέρουμε εις πέρας, πολλές φορές μπορεί να επισκιάσει την αρχική ικανοποίηση.
Οι επόμενες συναντήσεις μας με αυτή την νέα κατάσταση, ενώ θα φαντάζονταν
κάποιος ότι θα έπρεπε να γίνονται ευκολότερες, αφού το σώμα γίνεται ολοένα και
πιο επιδέξιο, στη πραγματικότητα πολλές φορές γίνονται δυσκολότερες, μιας και
η συνολική εμπειρία από κάθε προσπάθεια χαράσσεται αθροιστικά στη μνήμη μας[1].
Η μνήμη κατέχει μια εξέχουσα θέση μεταξύ των ανθρώπων και πολλοί καυχιούνται
για την ικανότητα τους να θυμούνται πολύ καλά. Παρόλα αυτά θα παρατηρήσουμε
ότι ο όρος “καλή μνήμη” είναι πολύ σχετικός. Πάντα μένω άφωνος από το γεγονός
ότι ενώ θυμόμαστε τεράστιο όγκο πληροφοριών, από αριθμούς τηλεφώνων,
ταυτοτήτων, φορολογικών στοιχείων, κωδικών ασφαλείας, εντολών σε προγράμματα,
συνταγές φαγητών, ξένες γλώσσες και πολλά ακόμα, ξεχνάμε ουκ ολίγες φορές πάρα
πολύ απλά πράγματα. Εύλογα θα μπορούσαμε να το αιτιολογήσουμε ότι επειδή
θυμόμαστε ήδη πάρα πολλά, για αυτό και ξεχνάμε κάτι άλλο, μειωμένης σημασίας
όπως αρεσκόμαστε να το ονομάζουμε, ή μήπως έτσι εξυπηρετεί να λέμε στον εαυτό
μας; Σε μια δύσκολη, πολύ κουραστική μέρα, που ήρθαμε αντιμέτωποι με αρκετές
δυσκολίες και τις φέραμε εις πέρας, στο γυρισμό προς το σπίτι ποτέ δεν
ξεχάσαμε να αγοράσουμε πίτσες, σουβλάκια και μπίρες. Αλλά πόσες φορές ξεχάσαμε
να αδειάσουμε το καλάθι των αχρήστων ή αν τυχαίνει να φροντίζουμε κατοικίδιο
γάτο ξεχάσαμε την καθαριότητα της τουαλέτας του! Ξεχάσαμε να πάμε
σουπερμάρκετ, να συμμαζέψουμε τα ρούχα μας, να τακτοποιήσουμε τα παπούτσια
μας, να καθαρίσουμε το δωμάτιο ή σπίτι μας, να πετάξουμε τα οικιακά απορρίματα
και ξεχάσαμε μια θέση στην πρακτική που δεν μας αρέσει ιδιαίτερα!
Τι συμβαίνει τελικά; Έχουμε καλή μνήμη ή επιλεκτικά καλή μνήμη, και μάλιστα
επιλεκτικά καλή μόνο σε αυτά που εξυπηρετούν την βολή και τον καθησυχασμό μας
ή σε αυτά που έχουν κυρώσεις; Στο εσωτερικό ταξίδι της κατανόησης του εαυτού
θα χρειαστεί να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί όσον αφορά την ειλικρίνεια του
τελευταίου, και η καταγραφή των δράσεων και όχι των γνώσεων μας, θα αποτελέσει
ένα πολύ καλό χάρτη-οδηγό της μέχρι τώρα πορείας μας στην ουσιαστική κατανόηση
των μηχανορραφιών του νου. Η καταγραφή των σταδίων εξέλιξης που έχουμε από
μέρα σε μέρα μπορεί να μοιάζει αμελητέας σημασίας, αλλά στην πραγματικότητα
αυτό που θέλουμε να αποκομίσουμε από αυτή τη διαδικασία είναι η γνωστοποίηση
στο συνειδητό μας κάθε ασυνείδητης και υποσυνείδητης σκέψης που μετουσιώνεται
στις αντίστοιχες δράσεις, ώστε να πάψουμε να ζούμε σε πλασματικούς κόσμους και
να ευθυγραμμιστούμε με τον ρεαλισμό του αποτελέσματος που λαμβάνουμε.
Πίσω λοιπόν στη θέση που αποφεύγεις αυτό το διάστημα του εγκλεισμού, τι είναι
αυτό που σε σταματά; Μπορεί να το καλύπτεις πίσω από την πανέμορφη και
φανταχτερή μάσκα του δεν “νιώθω έτοιμος” ή του “όταν θα ξαναβρώ την φόρμα μου”
αλλά πως θα ξαναβρείς την φόρμα σου όταν αποφεύγεις ακριβώς αυτό που θα σε
φέρει σε φόρμα; Η πνευματική δύναμη του ασκούμενου που ενώ γνωρίζει τι
πρόκειται να νοιώσει, να πηγαίνει καταπάνω στην κατάσταση θυμίζει το
αρχετυπικό πρότυπο των ηρώων, οι οποίοι αψηφούσαν τους φόβους τους ρισκάροντας
ακόμα και την ζωή τους. Από όλους του ζωντανούς οργανισμούς μόνο ο άνθρωπος
έχει την ικανότητα να πορευθεί προς κάτι τόσο δύσκολο, που ενδέχεται να φέρει
βαρύ τίμημα. Η υπέρβαση αυτή επιτυγχάνεται λόγω της καλλιέργειας μιας
αντιληπτικής ικανότητας η οποία μπορεί να αναγνωρίζει και να συνδέει πολλαπλά
επίπεδα μιας συνθήκης και να συγκρίνει τις βραχυπρόθεσμες με τις
μακροπρόθεσμες συνέπειες. Πολύ πιθανόν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις να είναι
πολύ περισσότερο δυσοίωνες και με την σειρά τους να κάνουν ακόμα πιο
δυσβάσταχτη την συνειδητοποίηση της φθαρτής ύπαρξης του ανθρώπου. Στην
προσπάθεια του να διαχειριστεί αυτή την νόηση, κατάφερε να εμβαθύνει περαιτέρω
το πνεύμα του και να ανακαλύψει αξίες που όχι μόνο υπερβαίνουν την ατομικότητα
του, αλλά συνάμα αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους για την εξέλιξη του σε κάτι
ακόμα πιο αξιοθαύμαστο, βρίσκοντας αναγνώριση ανάμεσα στους ομοίους του. Ενώ
λοιπόν φοβόταν το θάνατο, η υπεράσπιση αυτών των αξιών του έδινε το κίνητρο
για να πορευθεί, αναγνωριζόμενος από την κοινωνική του ομάδα ως ανδρείος. Η
αλλαγή εστίασης σε αυτό που είχε μεγαλύτερη ηθική βαρύτητα μετέτρεπε τον φόβο
του θανάτου από εμπόδιο που στέκονταν μπροστά του παγώνοντας κάθε δράση, σε
φόβο για κοινωνική κατακραυγή, που ως ιδέα λειτουργεί αντίθετα εξωθώντας τον
σε δράση. Η νέα οπτική της μελλοντικής συνέπειας έκανε τον φόβο να μεταφερθεί
από εμπρόσθιο εμπόδιο σε οπίσθια δύναμη προώθησης! Διαλέγοντας τον δύσκολο
δρόμο, έναντι ευκαιριακών εύκολων μονοπατιών, κάθε ανθρώπινη ύπαρξη γίνεται η
ζωντανή απόδειξη του θριάμβου έναντι οποιασδήποτε πρόκλησης και πειρασμού που
πηγάζει από το βαθιά ριζωμένο κακό που υπάρχει από την απαρχή της υπόστασης
μας, καραδοκώντας να αναπτυχθεί με την πρώτη ευκαιρία, υπενθυμίζοντας πόσο
λεπτή είναι η κλωστή στην οποία αμφιταλαντεύεται η ατελής ανθρώπινη ύπαρξη.
Πολλές φορές έχω νιώσει σε αυτά τα δεκαέξι χρόνια της πρακτικής μου να μην
θέλω να αντιμετωπίσω κάποια θέση, γνωρίζοντας πως θα αισθανθώ όταν θα μετράω
έστω και πέντε αναπνοές. Υπάρχουν κάποιες θέσεις που ακόμα και οι πέντε
αναπνοές μοιάζουν ατέλειωτες, ειδικά όταν επιτρέψουμε στο νου να εστιάσει στα
ερεθίσματα του σώματος που τον κατακλύζουν. Έτσι ενώ όλοι μας στο παρελθόν τις
έχουμε περάσει, σήμερα με τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στην καθημερινότητα
μας, έχουμε αφήσει τον νου μας να τις μετατρέψει σε τέρατα, σε δαίμονες[2], οι οποίοι βάζουν τα όρια πάνω στην συνολική μας υπόσταση· μου έχεις δώσει
τόσο μεγάλη δύναμη που θα παγώσεις και θα σταματήσεις μόλις με αντικρίσεις! Θα
κάνεις την μέγιστη προσπάθεια σου, και όταν θα έρθεις αντιμέτωπος μαζί μου, θα
οπισθοχωρήσεις, και ηττημένος θα κουβαλάς συνεχώς το βάρος μιας πεποίθησης ότι
δεν ήσουν άξιος, ούτε εχθές, ούτε σήμερα, ούτε ποτέ! Θα κρυφτείς πίσω από κάθε
δικαιολογία μιας και χρόνια εκπαιδευμένος βρίσκεις πάντα την καταλληλότερη
αιτιολογία για να αποφύγεις την σύγκρουση με τα κακέκτυπα του εαυτού σου. Με
αυτό τον τρόπο έχεις υπό την κατοχή σου ένα αξιοθαύμαστο οπλοστάσιο από τις
πιο απλές δικαιολογίες έως τις πιο σύνθετες φιλοσοφικές διατυπώσεις για να
συνεχίσεις το δρόμο της αποφυγής και της οπισθοχώρησης. Το περίεργο είναι ότι
έχεις πάντα λόγους για να φύγεις και όχι για να μείνεις, σαν να έχεις ήδη
διαλέξει την έκβαση της κατάστασης!
Μέχρι που μια μέρα έχοντας κυριολεκτικά σιχαθεί τον εαυτό σου, φτάνεις στη
θέση που έχει γίνει δαίμονας, και ήδη από το βλέμμα σου καταλαβαίνει ότι δεν
είσαι ο ίδιος με εχθές· δεν είσαι το τρομαγμένο λαγουδάκι που όταν φτάνει εκεί
τρέμει από τον φόβο του μήπως και πονέσει, μήπως και χάσει κάποιο κομμάτι από
την αξιοθρήνητη ύπαρξη του. Πιάνεις το πόδι σου, σκύβεις το κεφάλι και το
περνάς πίσω του. Πάντα μέχρι εκεί έφτανες και στωικά μέτραγες τις πέντε
αναπνοές σου σαν να έλεγες στο εαυτό σου “κάνε κουράγιο είναι μόνο πέντε,
άντεξε”. Σήμερα όμως δεν είναι μια από αυτές τις μέρες, σήμερα είναι η μέρα
που δεν θα υποκύψεις στον πόνο, ο πόνος θα υποκύψει στη δύναμη του πνεύματος
σου. Μόλις το τοποθετείς με τον μηρό του ίδιου ποδιού σπρώχνεις προς τον
κορμό, ενώ πιέζεις την φτέρνα προς το πάτωμα. Ταυτόχρονα με κάθε εισπνοή
ανεβάζεις τον κορμό προς τα πάνω σαν να φοράς μία μπλούζα νιώθοντας από αυτές
τις δυο αντίθετες κινήσεις το πόδι να τοποθετείται ολοένα και περισσότερο πίσω
από το κεφάλι σου. Αντί να λειτουργείς παθητικά, δημιουργώντας στο
υποσυνείδητο σου μια εικόνα ότι η θέση έχει το πάνω χέρι και σου επιβάλλεται,
λειτουργείς ενεργητικά δείχνοντας στον εαυτό σου ότι όχι μόνο δεν φοβάσαι πως
θα νιώσεις, μιας και όντας δυνατότερος και ικανότερος θα ανταποκριθείς σε ότι
γίνει, αλλά συνάμα επισφραγίζεις μια δήλωση στον εαυτό σου ότι όλο αυτό είναι
δική σου επιλογή, και εμβαθύνεις γιατί την υποστηρίζεις με όλο σου το είναι!
Οι θέσεις στην Ashtanga με το πόδι πίσω από κεφάλι, μεταφυσικά μπορεί να
ερμηνευθούν στο νου ως την δύναμη του ατόμου να αντιστέκεται στα καμπτικά
φορτία των ίδιων των επιλογών του. Η πρώτη συνάντηση με αυτές έρχεται στο μέσο
της δεύτερης σειράς όταν καθιστός ο ασκούμενος τοποθετεί το πόδι του, μένει
πέντε αναπνοές και μετά σκύβει εμπρός για ακόμα πέντε. Αμέσως μετά έχουμε τα
δύο πόδια πίσω από το κεφάλι, πέντε αναπνοές καθιστός και πέντε ακόμα με την
λεκάνη στον αέρα. Τέλος σε ξαπλωτή θέση πάλι τα δύο πόδια για τις τελευταίες
πέντε αναπνοές, δηλαδή στο σύνολο τρεις βασικές θέσεις[3]. Αργότερα στην advanced A, συναντάμε μόλις από την αρχή της σειράς πέντε
θέσεις με το πόδι πίσω από το κεφάλι, και περίπου στη μέση μια φορά ακόμα,
άλλωτε εντελώς ξαπλωτός, άλλωτε με πλάγια στροφή του κορμού, μέχρι και
όρθιος![4] Εξετάζοντας την μηχανική
της θέσης, το πόδι έχει την τάση να βγαίνει από την αρχική του τοποθέτηση, με
αποτέλεσμα μόνο αν κοιτάξεις προς τα πάνω η κίνηση του κεφαλιού να το
“κλειδώσει”. Όταν όμως αυτό επαναλαμβάνεται συνεχόμενα, ιδιαίτερα στην
advanced σειρά, οι μύες του αυχένα κουράζονται, ωθώντας τον ασκούμενο να
“λυγίσει” τελικά, και σκύβοντας, το πόδι να φύγει από την θέση που αρχικά
τοποθετήθηκε. Μοιάζει το ενχήρημα να ήταν τόσο μεγαλεπήβολο που κυριολεκτικά
έκαμψε το άτομο, όπως ακριβώς οι δυσκολίες της ζωής κάμπτουν και γονατίζουν
τους ανθρώπους.
Αυτό που αποκομίζουμε από την ενεργητική προσέγγιση του ποδιού πίσω από το
κεφάλι είναι διπλής σημασίας. Αφενός αντιμετωπίζοντας την κάθε πρόκληση
παθητικά, υπομένοντας και κάνοντας κουράγιο κάποια στιγμή θα κουραστούμε, θα
εξαντλήσουμε την ενέργεια να αντιστεκόμαστε, αφού η διαδικασία λειτουργεί
συνεχώς αφαιρετικά χωρίς εμείς να ανανεώνουμε την πηγή της δύναμης μας.
Αντίθετα η ενεργητική αντιμετώπιση κάθε καμπτικού φορτίου και η καταμέτωπος
επίθεση στη δύναμη που προσπαθεί να μας λυγίσει θα δυναμώσει πνεύμα και σώμα
με τέτοιο τρόπο που κυριολεκτικά θα την τοποθετήσει στη θέση της! Αφετέρου η
ενεργητική ηθελημένη πορεία προς κάθε δυσκολία ενδυναμώνει τις επιλογές του
ατόμου, και του υπενθυμίζει ότι εκείνος διάλεξε αυτό το μονοπάτι,
ξεδιαλύνοντας την ομίχλη που είχε καλύψει το πρωταρχικό στόχο και όνειρο του.
Αντί να το βάζει στα πόδια κάθε φορά που βρίσκεται σε δυσμενή θέση, δίνοντας
την ιδέα του θηράματος, μετατρέπει τον εαυτό του σε θηρευτή που τρέχει
καταπάνω σε αυτό που τον τρομάζει αντιστρέφοντας τους ρόλους. Τώρα η δυσκολία
έγινε το λαγουδάκι που τρέμει όταν αντικρίζει μια ύπαρξη η οποία στέκεται
όρθια μπροστά της, με το κεφάλι να κοιτάει μπροστά, στα μάτια της, και
διαπερνώντας τα, να ατενίζει το μέλλον που απλώνεται πέρα από το τωρινό
εμπόδιο!
Ακριβώς αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξης αυτών των θέσεων στην Ashtanga. Η
δύναμη του πνεύματος σφυρηλατείται ώστε παρόλα τα ερεθίσματα δυσφορίας να
υποστηρίξει έως τέλους την επιλογή του να μαθητεύσει σε αυτό το σύστημα. Οι
δύσκολες θέσεις είναι εμπόδια που χρειάζεται να βρούμε την δύναμη όχι να τα
αντέξουμε, αλλά να τα δαμάσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε προς όφελος
μας.Αυτή η πνευματική διαύγεια θα διαχυθεί και στα άλλα επίπεδα της ανθρώπινης
ύπαρξης, μεταφραζόμενη στο φυσικό σώμα σε μια δυνατή και ελαστική πλάτη, η
οποία όχι μόνο κρατά υγιή την σπονδυλική στήλη, το θεμέλιο για μία ποιοτική
ζωή, αλλά ταυτόχρονα εξασφαλίζει την ιδανική θέση μιας βαθιάς αναπνευστικής
ικανότητας η οποία διαχωρίζει την ζωή από τον θάνατο.
Η Ashtanga όπως καθετί στην ανθρώπινη συνειδητότητα, όταν αντιμετωπίζεται
επιδερμικά είναι μια αφελής σωματική κίνηση με παράξενα σχήματα, που
αντιμετωπίζονται ως διατάσεις του μυϊκού ιστού. Αποκομένα από σύνθετες
λειτουργίες του ανθρώπινου νου, αυτά τα σχήματα εκλαμβάνονται ως “χαπάκια” που
από μόνα τους θα φέρουν την επιθυμητή ίαση στον “ασθενή” ενώ αυτός κοιμάται,
και σχεδόν άμεσα! Και ενώ ο εγκέφαλος όντως ενισχύει τις συνάψεις που του
ζητάμε, ακόμα και στον ύπνο μας, πρέπει πρώτα εμείς να είμαστε αφυπνισμένοι,
και να δείχνουμε καθημερινά το νέο μονοπάτι που διαλέξαμε. Με πίστη και
επιμονή να βοηθήσουμε το νου και τον εαυτό μας να διαβούν το μονοπάτι αυτό,
και να συνδέσουμε σταδιακά κάθε πτυχή της ύπαρξης μας με το αποτέλεσμα που
αντικρίζουμε σήμερα, ώστε να αντιληφθούμε ότι τα πάντα είναι πολυδιάστατα και
πολυπαραγοντικά, εγκαταλείποντας υπεραπλουστευμένες αντιλήψεις και
δογματισμούς.
Τώρα η Ashtanga δε ταυτίζεται με σωματική άσκηση, ούτε με διατάσεις, ούτε με
μυικό ιστό, ούτε με asanas, ούτε με αναπνοή, ούτε με διαλογισμό, ούτε με
αυτογνωσία! Τώρα η Ashtanga είναι το σύνολο των παραπάνω, είναι η ίδια η
εκδήλωση όλων των εκφάνσεων της ζωής!
"Η προσπάθεια να αναπνεύσεις μέσα σε μια σύνθετη asana, θυμίζει την προσπάθεια
να αναπνεύσεις στην πολυπλοκότητα της ζωής. Συνεπώς, το σύστημα της Ashtanga
παρέχει το κατάλληλο περιβάλλον, ώστε να αντιμετωπίσεις την πραγματική ζωή”
δημήτρης
1. βλέπε άρθρο
Αναβλητικότητα↩
2. βλέπε άρθρο Ο ταξιδιώτης και οι δαίμονες ↩
3. Eka-Pada Shirshasana, Dvi-Pada Shirshasana, Yoga Nidrasana ↩
4. Kasyapasana, Chakorasana, Bhairavasana, Skandasana, Durvasana, Viranchyasana A ↩
2. βλέπε άρθρο Ο ταξιδιώτης και οι δαίμονες ↩
3. Eka-Pada Shirshasana, Dvi-Pada Shirshasana, Yoga Nidrasana ↩
4. Kasyapasana, Chakorasana, Bhairavasana, Skandasana, Durvasana, Viranchyasana A ↩
