Ιστορίες κάτω από το mat

Όλοι λίγο πολύ τις τελευταίες δύο δεκαετίες, που η yoga έχει μπει αρκετά στην ζωή των Ελλήνων, ακούμε για τα σημαντικά οφέλη της, τόσο σε σωματικό, όσο και σε πνευματικό επίπεδο. Από την βελτίωση στην θέση του σώματος, και την αναπνοή, μέχρι την κατανόηση του εαυτού, η yoga σταδιακά κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην κοινότητα όχι μόνο των ασκούμενων, αλλά και των επιστημόνων. Ολοένα και περισσότεροι στον κλάδο της ιατρικής προτείνουν αυτή την πολλά υποσχόμενη πρακτική, βλέποντας ότι κλασικές προσεγγίσεις αποτυγχάνουν να βελτιώσουν τη ποιότητα ζωής των ασθενών τους. Όπως σε καθετί στο οποίο εμπλέκεται η ανθρώπινη υπόσταση, έτσι και η yoga δεν έχει μείνει αλώβητη από ιστορίες με κακούς δασκάλους που τραυμάτισαν τους μαθητές τους, σωματικά και ψυχικά με την συμπεριφορά τους, ή ακόμα και μαρτυρίες σεξουαλικής παρενόχλησης. Ως οντότητες, είμαστε προγραμματισμένοι να κλιμακώνουμε τις αντιδράσεις μας ανάλογα με την επικινδυνότητα μιας κατάστασης. Αυτό το χαρακτηριστικό, έχει αποβεί σωτήριο, όταν στην άγρια φύση από την βιωματική μας εμπειρία κατατάσσουμε σύμφωνα με την μορφή, και την συμπεριφορά ενός ζώου την επικινδυνότητά του. Δεν χρειάζονταν πολλές επιθέσεις από μια κόμπρα για να καταλάβουμε ότι όλες οι κόμπρες είναι επικίνδυνες. Ενώ η γενίκευση αυτή λειτουργεί αποτελεσματικά στην άγρια φύση και συμβάλει στην επιβίωση του είδους μας, όταν πρόκειται για σύνθετες πολυπαραγοντικές καταστάσεις, υστερεί δραματικά. Παραδείγματος χάριν εάν περπατώντας στον δρόμο, δούμε μια γάτα να έρχεται προς τα εμάς, δεν θα νιώσουμε το ίδιο με ένα λυκόσκυλο ή ακόμα χειρότερα με ένα Ροτβάιλερ. Κανείς δεν θα σκεφτεί ότι η γάτα θα τον κόψει σε κομμάτια, παρόλο που όντως μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνη και επιθετική, εξαιτίας μιας πιθανής κακοποίησης που υπέστη από άνθρωπο. Κάποια γενικευμένη αρνητική σύνδεση υπάρχει στην λέξη Ροτβάιλερ, που αυτομάτως κάνει το μυαλό μας να σκεφτεί το βίαιο, μαύρο σκύλο που ζει μόνο για να σκοτώνει.

Σε αυτό συμβάλει το γεγονός ότι κάθε φορά που ακούμε επίθεση σκύλου στο μεγαλύτερο ποσοστό είναι η συγκεκριμένη ράτσα, για να επιβεβαιώσουμε όμως αν όντως αληθεύει θα πρέπει να εξετάσουμε το συνολικό πλήθος των σκύλων κάθε ράτσας σε σχέση με τον αριθμό επιθέσεων, και μετά να συγκρίνουμε τα στοιχεία μεταξύ τους, ώστε να έχουμε μια σωστή τάξη μεγέθους. Ακόμα και εάν αποδειχθεί ότι είναι η πιο βίαιη από τις υπόλοιπες, για να έχουμε μια ακόμη πιο σφαιρική προσέγγιση, θα χρειαστεί να λάβουμε υπόψιν μας τις συνθήκες ανατροφής των συγκεκριμένων σκύλων, και τέλος τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η επίθεση. Αυτόματα λοιπόν διαπιστώνουμε την πολυπλοκότητα του προβλήματος, και αν θέλουμε να αποτρέψουμε μελλοντικές επιθέσεις, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί, αμερόληπτοι, χωρίς να αφήνουμε περιθώρια για γενικεύσεις.

Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στη σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή, που αν μη τι άλλο δεν θα χαρακτηρίζονταν απλή και μονολιθική. Παρακάτω θα παραθέσω υπό την μορφή ιστοριών, εμπειρίες που έχω βιώσει μέχρι σήμερα, ώστε να φωτιστεί και η πλευρά του δασκάλου, και η αλληλεπίδραση με ενήλικες μαθητές. Θα τις ονομάσω “ιστορίες κάτω από το mat”, μιας και στη πλειοψηφία τους παραμένουν στην αφάνεια για το ευρύ κοινό, και είναι γνωστές μόνο μεταξύ των παρευρισκομένων. Μετά κρύβονται, και αν ποτέ αναδυθούν, συνήθως από την πλευρά του μαθητή, η περιγραφή τους λίγο πολύ καταδικάζει τον κακό δάσκαλο ως θύτη, και ηρωοποιεί τον καλό μαθητή ως θύμα.

Άνοιξη του 2011, συμμετέχω ως αναπληρωματικός δάσκαλος σε προγράμματα εκπαίδευσης δασκάλων yoga. Οι εγγραφές έχουν ξεκινήσει, και οι ενδιαφερόμενοι έρχονται στην σχολή, να μας γνωρίσουν και να κάνουν κάποια μαθήματα ώστε να πάρουν την τελική τους απόφαση. Αν οι προσδοκίες τους ικανοποιηθούν, προκαταβάλουν ένα ποσό, ώστε να εξασφαλίσουν την θέση τους, και μέχρι την ημερομηνία έναρξης, συνεχίζουν τα καθημερινά μαθήματα τους. Σχεδόν ένα μήνα πριν, στο λογαριασμό της σχολής γίνεται μια κατάθεση ολόκληρου του ποσού για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, από μια κοπέλα, που μέχρι στιγμής δεν έχω γνωρίσει. Ρωτάω την διευθύντρια και ιδιοκτήτρια της σχολής, αν γνωρίζει κάτι για την υπόθεση, και με διαβεβαιώνει ότι έχει μιλήσει μαζί της και θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Σκέφτομαι ότι θα είναι πάρα πολύ αποφασισμένη και αφοσιωμένη ώστε να προβεί σε μια τέτοια κίνηση! Η μέρα που ξεκινάμε φτάνει, και μαζί με τους ήδη γνώριμους μαθητές που θα συμμετέχουν, συναντώ για πρώτη φορά την κοπέλα, η οποία αμέσως μετά από τις συστάσεις μου λέει “Εγώ, όλα αυτά που διδάσκεις, τα ξέρω, έχω κάνει yoga”. Αστραπιαία, με απόλυτη ηρεμία της απαντώ “τότε γιατί είσαι εδώ; Μήπως το μετάνιωσες, και θα επιθυμούσες τα χρήματα σου πίσω, ώστε να πας κάπου αλλού;” “Όχι, δεν χρειάζεται, θα καταλάβεις τι εννοώ!” Δεν ξέρω πως το εννοούσε αυτό το “θα καταλάβεις” αλλά αν μη τι άλλο τους μήνες που ακολούθησαν όντως κατάλαβα, και με το παραπάνω. Σε καθετί που δίδασκα υπήρχε πάντα αντίλογος, ότι δεν το λέω σωστά, δεν γνωρίζω καθόλου το αντικείμενο, ακόμα και παράπονα στην ιδιοκτήτρια ότι δεν κάνω γενικά σωστά την δουλεία μου και ίσως να αναλογιστεί την απόσυρση μου από δάσκαλο του προγράμματος! Μια μέρα καθώς εξηγούσα την φιλοσοφία πίσω από τις asanas και γιατί έχουν μείζονα σημασία για το σύστημα, ζητάει τον λόγο. “Ξέρεις, όλα αυτά που εσύ κάνεις με το σώμα σου, και τα προσπαθείς τόσα χρόνια, εγώ μπορώ να τα κάνω σε μια μέρα, μόνο με την δύναμη του μυαλού μου!” Ανέκαθεν δεκτικός στις προκλήσεις, προτείνω την επόμενη μέρα, για να έχει περάσει και το χρονικό διάστημα που εκείνη έθεσε, μπροστά στους συμμαθητές της να εκτελέσω μια οποιαδήποτε asana, και εκείνη με την σειρά της, να την εκτελέσει αντίστοιχα. Η απάντηση που πήρα ήταν αναμενόμενη “δεν έχω να αποδείξω τίποτα, εγώ δεν ασχολούμαι με τα εγκόσμια, μόνο με τα πνευματικά!” Τα μαθήματα συνεχίζονταν κάπως έτσι, και κρατούσα μια δεκτική και συμπονετική στάση απέναντι σε έναν άνθρωπο, που ενώ σχεδόν μια φορά την εβδομάδα του γίνονταν πρόταση να πάρει αυτούσιο το ποσό του προγράμματος πίσω και να φύγει, εκείνος διάλεγε να μείνει και να κατηγορεί, όπως μάθαινα από τους υπόλοιπους μαθητές, ως άσχετο, εγωκεντρικό, επιδειξιομανή, τον έναν εκ τον δύο δασκάλων, πίσω από την πλάτη του! Σήμερα έχοντας περάσει τόσα χρόνια, ακόμα και σε εμένα, η ιστορία δεν έχει την ίδια βαρύτητα με τότε, πόσω μάλλον στον αναγνώστη, αλλά θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν την ψυχολογική πίεση που αθροίζει ένας άνθρωπος, όταν κάθε μέρα αντιμετωπίζει αντιρρήσεις χάριν των αντιρρήσεων. Ένα Σάββατο βράδυ, εξουθενωμένος από την εξάωρη διδασκαλία και την διαχείριση των αντιρρήσεων της, χαλαρώνοντας στον καναπέ του σπιτιού μου, στέλνει μήνυμα στον αριθμό του κινητού μου, τον οποίο είχαν στην κατοχή τους όλοι οι συμμετέχοντες από την αρχή του προγράμματος. Σε αυτό το μήνυμα ισχυρίζεται ότι παρόλο που με κατηγορεί, στην πραγματικότητα αναγνωρίζει τις γνώσεις μου, αλλά με “δοκιμάζει”. Συνεχίζει προσκαλώντας με σπίτι της, να μου κάνει το τραπέζι και να με βοηθήσει στη βελτίωση τον χαρακτήρα μου, που έχει διάφορα μελανά σημεία”. Την ευχαριστώ για την πρόσκληση, αλλά αρνούμαι την πρόταση, υπενθυμίζοντας ότι ως δάσκαλος της δεν πρέπει να μπερδεύουμε την εκπαίδευση με φιλίες και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες πέραν της αίθουσας. Μάλλον η απάντηση μου δεν ήταν η ιδανική, με αποτέλεσμα η συμπεριφορά της να κλιμακωθεί περαιτέρω μέχρι το τέλος του προγράμματος, διατηρώντας τις ίδιες τακτικές. Οι υπόλοιποι μαθητές έφτασαν σε σημείο να την αγνοούν παντελώς και μετά την λήξη του εκπαιδευτικού δεν ξαναείχα νέα της. Οι ιστορίες κάτω από το mat, μόλις είχαν αποκτήσει υπόσταση.

Καλοκαίρι 2011, κάνω μόνος μου πρακτική κάθε πρωί, και μια μαθήτρια μου από το βραδινό τμήμα, λόγω αλλαγής στην βάρδια εργασίας της, μου ζητά ευγενέστατα αν θα μπορούσε να κάνει μαζί μου. Εξηγώ ότι δεν θα είμαι σε θέση να διορθώνω, συμφωνεί και ξεκινάμε από την επόμενη μέρα. Μερικούς μήνες αργότερα, ένα πρωί μετά την πρακτική έχουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, την οποία συνεχίζουμε στα αποδυτήρια. Τα ντους είναι στη γυναικεία πλευρά, που χωρίζεται από την ανδρική με έναν τοίχο. Καθώς ξεκινάει το ντους της, λόγω του νερού, δεν μπορεί να με ακούσει, και διαβεβαιώνοντας με ότι δεν έχει πρόβλημα να την δω γυμνή μου προτείνει να πάω από εκεί. Συνεχίζει λέγοντας ότι, δεν θα δω κάτι που δεν έχω ξαναδεί. Αρνούμαι, μιας και δεν το βρίσκω καλή ιδέα, και συνεχίζουμε την συζήτηση από διαφορετικούς χώρους, χωρίς ποτέ το γεγονός να επηρεάσει την μετέπειτα συνεργασία μας, όντας τυπικοί εκατέρωθεν.

Την επόμενη χρονιά, 2012, για το νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δασκάλων, δηλώνει συμμετοχή μια κοπέλα που με έχει γνωρίσει σε μια παρουσίασή μου. Όταν συστήθηκε, παρουσία των συμμαθητών της είπε χαρακτηριστικά “όταν τον είδα να κάνει yoga είπα από μέσα μου…” και προς στιγμήν σκέφτηκα ότι θα ακούσω κάτι για την βαθιά αναπνοή, την κίνηση, κάτι ανάλογο τέλος πάντων. Προς έκπληξη δική μου και των παρευρισκόμενων η πρόταση συνεχίστηκε ως εξής “όταν τον είδα να κάνει yoga είπα από μέσα μου, δεν μπορεί να κάνει ένας άνδρας καλύτερη yoga από εμένα, θα πάω να τον ξεπεράσω!” Να θέλεις να ξεπερνάς κάθε μέρα τον εαυτό σου το καταλαβαίνω, αλλά να ξεπεράσεις κάποιος άλλον; Σου έχει υποσχεθεί ότι θα μείνει στάσιμος και έτσι θα τον φτάσεις και ξεπεράσεις; Αν κινείται και αυτός όπως και εσύ, πώς θα φτάσεις και ξεπεράσεις ένα κινούμενο στόχο; Επίσης πότε κάτι εξωγενές έγινε το μέτρο σύγκρισης για την αυταξία σου; Ερωτήσεις που ξεπηδούν εν ριπή οφθαλμού, αλλά αυτόματα απαντώ στον εαυτό μου "συνηθισμένο το βουνό στα χιόνια". Οι επόμενοι μήνες κύλησαν με αναμενόμενο τρόπο, αμφισβήτηση, ανταγωνισμός και μια συμπεριφορά λίγο θολή, ότι κάτι υπήρχε κάτω από την επιφάνεια, αλλά χωρίς να καταλαβαίνω τι ήταν αυτό. Η στάση μου ήταν πάντα “η πόρτα ανοικτή και τα σκυλιά δεμένα” όχι από αδιαφορία, το κάθε άλλο, αλλά από μια γενικότερη αντίληψη σε οποιαδήποτε διαπροσωπική μου σχέση να μην καταπιέζω κάποιον ώστε να παραμείνει κοντά μου. Οι λόγοι που κάποιος διαλέγει να είναι δίπλα μου, είναι δικοί του, και σε καμία περίπτωση δεν χρησιμοποιώ τεχνικές εξάρτησης και χειραγώγησης για να τον κρατήσω. Αυτό με βοηθάει να είμαι σίγουρος ότι τουλάχιστον από πλευράς μου έχω θέσει τις σωστές βάσεις για μια γνήσια και ξεκάθαρη σχέση, χωρίς δεσμεύσεις. Είναι αξιοπερίεργο, πώς ένας άνθρωπος που έχει τόσα παράπονα από κάποιον άλλον, συνεχίζει να κάθεται μαζί του και επιμένει! Αναζητά επιβεβαίωση; Αναζητά μάχες; Ενδόμυχα κατανοεί ότι κάτι έχει να διδαχθεί, αλλά αδούλευτες πτυχές του χαρακτήρα του τον κάνουν να φέρεται έτσι; Πολλά σύνθετα ερωτήματα, στα οποία το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να απαντήσει ένας δάσκαλος yoga. Το κερασάκι στην τούρτα, όπως ενημερώθηκα για να προσέχω τις κινήσεις μου, ήταν ότι κάποια μέρα είπε σε δύο - τρεις συμμαθήτριες της στα αποδυτήρια “ο Δημήτρης με γουστάρει, για αυτό είναι αυστηρός μαζί μου, κάνει παιχνίδια!” Σαν άνθρωπος ποτέ μου δεν χρησιμοποίησα πλαγιές μεθόδους ώστε να προσεγγίσω κάποιον, αντίθετα είχα το σθένος να τον κοιτάω κατάματα και να ζητάω αυτό που θέλω. Αν ήμουν “αυστηρός”, μια πολύ σχετική έννοια για τον καθένα, θα ήταν μόνο σε οτιδήποτε αφορούσε το σύστημα χωρίς να υπονοώ τίποτα παραπάνω. Από την άλλη, σε ποια σφαίρα της φαντασίας προτάσεις όπως “τέντωσε το πόδι σου εντελώς” ή “έχεις χάσει την αναπνοή σου”συνδέονται με σεξουαλικό ενδιαφέρον, ειλικρινά δεν κατανοώ! Ευτυχώς σε κάθε περίπτωση είχα μάρτυρες άλλες μαθήτριες. Οι μήνες πέρασαν, κράτησα μια ουδέτερη στάση, και η κοπέλα σε μια νέα πρωτότυπη παρεξήγηση που προέκυψε για ένα οργανωτικό ζήτημα έφυγε, εκφράζοντας, κόσμια προς τιμήν της, σε ένα email την βαθιά απογοήτευση της προς το πρόσωπο και συνολική συμπεριφορά μου. Οι ιστορίες κάτω από το mat ξεκίνησαν να καταγράφονται.

2013, πηγαίνουμε με την ιδιοκτήτρια της σχολής σε μία άλλη σχολή να μιλήσουμε ένα δίωρο για την αναπνοή. Τελειώνοντας το μάθημα, ανάμεσα στους παρευρισκόμενους που είχαν μαζευτεί γύρω να μας ευχαριστήσουν, με πλησίασε μια κοπέλα που ήθελε πληροφορίες ώστε να την διδάξω. Όντως μετά από μερικές μέρες ξεκινάμε τα μαθήματα. Η συνεργασία είναι άψογη, τυπική και εστιασμένη στην πρακτική, και όσο μάθαινε ο ένας τον άλλον, τόσο καλύτερη χημεία αναπτύσσονταν. Κάποια μέρα ένιωσε την ανάγκη να με ευχαριστήσει για την τυπικότητα και τον υποδειγματικό τρόπο συμπεριφοράς μου απέναντι της, που γενικά σπανίζει στον χώρο. Προς έκπληξη μου ρωτάω τι εννοεί, και μου αποκαλύπτει ότι ο λόγος που έφυγε από την προηγούμενη σχολή, ήταν διότι ο δάσκαλος ερωτοτροπούσε με τις μαθήτριες του. Μέχρι εκείνη την στιγμή ήμουν από τους θερμούς υποστηρικτές ότι σε τέτοιες περιπτώσεις φταίει καθαρά η πλευρά του δασκάλου, που εκμεταλλεύεται την θέση προς όφελος του. Η εναντίωση προς κάθε μορφή αδικίας ήταν βαθιά ριζωμένη μέσα μου, από νωρίς στη ζωή μου. Έφηβος ακόμα, επενέβαινα μόνος ή με την παρέα μου σε πιθανές παρενοχλήσεις, ακόμα και προς άγνωστες γυναίκες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα απόγευμα προς βράδυ, έξω από την σχολή μου στην Αθήνα, μια άγνωστη κοπέλα μπαίνει ξαφνικά ανάμεσα στην παρέα και διακόπτοντας μας λέει ότι αυτός εκεί απέναντι την ακολουθεί αρκετή ώρα, και φοβήθηκε. Η αντίδραση μας ήταν αμέσως να ρωτήσουμε φωνάζοντας “Όλα καλά φιλαράκι, συμβαίνει κάτι με την κοπέλα;” Εκείνος τράπηκε σε φυγή και την συνοδεύσαμε μέχρι τον σταθμό του τρένου στην Ομόνοια. Όταν άκουσα λοιπόν "ερωτοτροπούσε", αμέσως ρώτησα αν εννοούσε "παρενοχλούσε", λόγω της ευαισθησίας μου στο θέμα. Εκείνη την ημέρα, έμαθα αυτό που λένε οι Άγγλοι, “it takes two to tango”, δηλαδή ότι δύο άνθρωποι που εμπλέκονται σε μια κατάσταση έχουν εξίσου ευθύνη. Όχι μόνο δεν τις παρενοχλούσε αλλά αντίθετα όταν μάθαιναν ότι κάποια συνευρέθηκε με τον δάσκαλο ήθελαν να δοκιμάσουν και οι άλλες ενδιαφερόμενες! Ο αριθμός των μαθητριών που περίπου μέσα σε ένα δίμηνο είχαν πειραματιστεί ήταν κοντά στις πέντε. Εκ πρώτης η ιστορία μου φάνηκε παρατραβηγμένη, αλλά μόλις είδα τα ομαδικά μηνύματα που αντάλλασσαν σε ιδιωτικό γκρουπ, δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία. Αυτό άλλαξε εντελώς την διαστρεβλωμένη ιδέα μου ότι ένα γεγονός βαραίνει εξολοκλήρου την μια πλευρά , και πιο συγκεκριμένα του δασκάλου. Διαστρεβλωμένη διότι αυτή η νόηση καθιστά άβουλα και ανήμπορα πλάσματα τις άμεσα συσχετιζόμενες με το θέμα. Πώς πιστεύουμε ότι θα ενδυναμώσουμε έναν άνθρωπο, όταν με τα λεγόμενα μας, τον καθιστούμε ανάξιο επιλογής; Ο λόγος όμως που έφυγε δεν ήταν αυτός, αλλά διότι δεν αρέσκονταν στα κουτσομπολιά και στις κατηγορίες από τους υπολοίπους πίσω από την πλάτη των άμεσα εμπλεκομένων. Το τμήμα είχε διχοτομηθεί σε αυτούς που κατα κάποιο τρόπο το υποστήριζαν και σε αυτούς που το καταδίκαζαν, αλλά παραδόξως όλοι έμεναν εκεί! Η δική μου προσέγγιση σε αυτή την μαρτυρία μετά τα νέα δεδομένα, ήταν ότι οι ενήλικες είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, οπότε ας μείνουμε εστιασμένοι σε αυτό που ξεκινήσαμε, την πρακτική μας. Ο χρόνος πέρασε, η μαθήτρια μου πήρε ό,τι χρειάστηκε από την πολύ καλή συνεργασία μας, με αποχαιρέτησε, και αυτή η ιστορία κρύφτηκε κάτω από το mat.

Το 2014, ανοίγω την δική μου σχολή η οποία σταδιακά γίνεται ολοένα και πιο γνωστή. Μαθητές και μαθήτριες από άλλες σχολές καταφθάνουν σε μια προσπάθεια να βρουν την χημεία που δεν είχαν με τον προηγούμενο δάσκαλο ή δασκάλα, και η διάδοση των νέων από τον μικρόκοσμο της yoga αποτελεί συχνό φαινόμενο. Συνεχώς βρίσκομαι στην θέση να λέω ξεκάθαρα “δεν με ενδιαφέρει, μην μου λες”, που τις περισσότερες φορές αποδίδει, αλλά κάποιες άλλες όχι και τόσο, λόγω της κεκτημένης ταχύτητας που έχει αποκτήσει ο ομιλητής. Κρατώντας σταθερές τις πεποιθήσεις μου και την ηθική μου, υπενθυμίζω πάντα ότι ο ενήλικας είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του. Όταν ο δάσκαλος σε αποκαλεί ηλίθιο μέσα στην αίθουσα, επειδή ξέχασες μία asana, και όπως υποστηρίζεις δεν το ανέχεσαι, η ερώτηση πριν από το γιατί εκφράζεται κατα αυτό τον τρόπο, είναι εσύ τι κάνεις ακόμα εκεί μέσα! Την χρονιά λοιπόν που άνοιξα την σχολή, ένα πρωί έρχεται ένα ζευγάρι για πληροφορίες. Ο άνδρας Έλληνας και η κοπέλα από ξένη χώρα, αφού ενημερώνονται για το σύστημα, τις ώρες, μαθαίνουν ότι έχω μειωμένες τιμές για ανέργους. Μου ζητούν μιας και η κοπέλα είναι άνεργη, αλλά χωρίς κάρτα ανεργίας στην χώρα μας, να κάνω μία εξαίρεση και εκείνοι με την σειρά τους είναι διατεθειμένοι να προπληρώσουν τρεις μήνες. Για να είμαι ακριβοδίκαιος προς μαθητές που ήδη αρνήθηκα το εν λόγω πακέτο απουσία κάρτας ανεργίας, αρνούμαι και στην δική τους περίπτωση. Μου απαντούν ότι δεν θα το μάθει κανείς, αλλά εξακολουθώ να αρνούμαι, λέγοντας ότι δεν θέλω να το έχω φορτίο στην συνείδηση μου, γνωρίζοντας ότι μερολήπτησα. Ξαφνικά, όπως συζητάμε όλα τα παραπάνω στα Αγγλικά, ο άνδρας μου λέει στα Ελληνικά “κοίτα η κοπέλα μου είναι λίγο βάρος, όπως καταλαβαίνεις, κάνε μας την εξυπηρέτηση με την τιμή να μην είναι όλη μέρα σπίτι”. “Can you please say that again in English?” Ήταν η απάντηση μου. Νευριασμένος την πιάνει από το χέρι και χτυπώντας την πόρτα φεύγουν! Οι ιστορίες κάτω από το mat αποκτούν το δικό τους ημερολόγιο!

Φθινόπωρο 2017, ένας εντελώς νέος μαθητής στο σύστημα ξεκινά. Του προτείνω να ενταχθεί σε Mysore πρακτική ώστε να τον διδάξω μια μια τις θέσεις και μετά να συνεχίσει σε καθοδηγούμενα μαθήματα, που αφενός δεν έχουν εξηγήσεις, αφετέρου είναι μεγαλύτερα σε διάρκεια και δοκιμάζουν τα όρια αντοχής του ασκούμενου σε σώμα και πνεύμα. Δεν ακούει την συμβουλή μου, και έρχεται απευθείας σε καθοδηγούμενο μάθημα, αλλά ευτυχώς διαλέγει το εισαγωγικό που είναι μικρότερης διάρκειας. Μετά από δύο τρία μαθήματα, αποφασίζει να έρθει σε ολόκληρο καθοδηγούμενο μάθημα. Τον ενημερώνω ότι είναι λίγο νωρίς, αλλά αν επιμένει μπορεί όταν κουράζεται να σταματάει, όσο συχνά επιθυμεί και να συνεχίζει στην επόμενη asana ή όποτε νοιώθει έτοιμος. Επίσης τον παρακαλώ να μην φύγει στη μέση του μαθήματος, γιατί θα δημιουργήσει αναστάτωση και οι υπόλοιποι μαθητές θα χάσουν την συγκέντρωση τους. Δείχνει να κατανοεί, συμφωνεί και έρχεται. Μετά το πρώτο μισάωρο, φανερά κουρασμένος και εκνευρισμένος, σηκώνεται κάνοντας μου νοήματα ότι δεν αντέχει άλλο, και θέλει να φύγει. Του υπενθυμίζω, ενώ πασχίζω να κρατήσω την ροή του μαθήματος, ότι μπορεί να κάτσει όσο χρειάζεται και να αναπνέει με τους υπόλοιπους. Προς στιγμήν δείχνει να καταλαβαίνει και για μερικά λεπτά ακόμα συνεχίζει. Ξαφνικά πετάγεται πάλι όρθιος και μου λέει διακόπτοντας το μάθημα “δεν μπορείς να με κρατάς φυλακισμένο εδώ μέσα!” Του κάνω νόημα να αποχωρήσει και συνεχίζω το μάθημα. Την επόμενη εβδομάδα δεν έρχεται καθόλου στην σχολή, ωσότου την Τρίτη της μεθεπόμενης εβδομάδας, χτυπάει την πόρτα. Φανερά μετανιωμένος πριν προλάβει να ζητήσει συγνώμη, για να τον βγάλω από την δύσκολη θέση, τον αγκαλιάζω και τον διαβεβαιώνω ότι συμβαίνουν αυτά και το ευχάριστο είναι ότι γύρισε στην πρακτική. Με χαρά μπαίνει, κάνει το Mysore μάθημα και δίνοντας ραντεβού για το επόμενο είμαι πολύ χαρούμενος για όλη την έκβαση. Δύο μέρες μετά, την Πέμπτη, κατά τις τέσσερις και μισή, χτυπάει η πόρτα. Ποιος να είναι τέτοια ώρα αναρωτιέμαι, η τελευταία προσέλευση για μάθημα είναι τέσσερις, μάλλον κάποιος για πληροφορίες. Ανοίγω και βλέπω τον μαθητή! “Μάλλον ξεχάστηκες” λέω, “έχει κλείσει η ώρα προσέλευσης από τις τέσσερις”. “Δεν ξεχάστηκα”, μου απαντά, “αποκοιμήθηκα και σηκώθηκα πριν λίγο. Εξάλλου κάνω μόνο μισή ώρα, οπότε μου φτάνει ο χρόνος!”. “Δυστυχώς επειδή οι ώρες και οι κανόνες, ισχύουν για όλους, δεν μπορώ να κάνω εξαίρεση, αύριο πάλι”. “Δηλαδή με διώχνεις;” “Δεν σε διώχνω, εσύ ήρθες με καθυστέρηση. Εκτός ότι γράφει τις ώρες στον πίνακα ανακοινώσεων, την Τρίτη ήρθες σωστά!” Φεύγει και πέρασαν δύο χρόνια, ωσότου τον ξαναείδα στο μετρό. Με χαμόγελο πήγα προς το μέρος του να χαιρετήσω, αλλά εκείνος βλέποντας με μου γύρισε την πλάτη. Έτσι έκρυψα άλλη μια ιστορία κάτω από το mat!

Οι μήνες και τα χρόνια περνούσαν και για μερικά περιστατικά δεν θυμάμαι τις ακριβείς ημερομηνίες. Νομίζω ήταν αρχές του 2018, όταν συνέβη ένα διπλό περιστατικό πάνω στο ίδιο ζήτημα.

Στο πρώτο, μια συστημένη κοπέλα έρχεται να ξεκινήσει μαθήματα. Όπως ισχυρίζεται στην γνωριμία μας, έχει μάθει τα καλύτερα οπότε αποφάσισε ότι ήρθε η στιγμή. Κάνει το πρώτο μάθημα, και όπως ετοιμάζεται να φύγει, την ρωτάω αν θα πληρώσει το μάθημα ή τον μήνα. Μου απαντά τον μήνα, αλλά έχει τα χρήματα στο αυτοκίνητο της. “Να στα φέρω τώρα, ή αύριο που θα ξανάρθω;” Της απαντώ αύριο. Πέρασε μια εβδομάδα από εκείνη την ημέρα, οπότε έκρινα σωστό να στείλω ένα μήνυμα, ζητώντας να εξοφλήσει τουλάχιστον το ένα μάθημα. Μου απαντάει ότι μπορεί να περάσει μόνο Σάββατο στις τρεις το μεσημέρι, τελειώνοντας από την εργασία της. Εδώ χρειάζεται να αναφέρω ότι εκείνη την ώρα η σχολή είναι κλειστή, και σημαίνει ότι σπαταλώ τον προσωπικό μου χρόνο. Τρεις, τρεις και πέντε, τρεις και δέκα, τρεις και μισή, άφαντη! Την καλώ στο κινητό της, και μου απορρίπτει την κλίση! Στο επόμενο λεπτό έρχεται ένα μήνυμα ακύρωσης του ραντεβού διότι είναι κουρασμένη και δεν μπορεί να περάσει! Φανερά ενοχλημένος, απαντώ ότι είναι επιεικώς απαράδεκτη, και στέλνω τραπεζικό λογαριασμό να κατάθεση το κόστος του μαθήματος. Μου απαντά ότι δεν μπορεί να ασχολείται άλλο μαζί μου, και με τα ζητήματα μου! Το ποσό του μαθήματος δεν το κατέθεσε ποτέ!

Στο δεύτερο περιστατικό, ένα μήνα μετά, μάλλον για να δοκιμαστώ ότι κατάλαβα από τα λάθη μου, μια κοπέλα ζητάει τηλεφωνικώς πληροφορίες. Αφού έμαθε μέσα σε μερικά λεπτά ώρες και τιμές για όλα τα πακέτα της σχολής, μιλάει περίπου μία ώρα περιγράφοντας τον χαρακτήρα της και το πόσο συνειδητοποιημένη είναι σε σχέση με τους υπόλοιπους “εκεί έξω”. Επίσης με διαβεβαίωσε για το τι δεν είναι, απαριθμώντας μια λίστα με κακές συμπεριφορές που έχει δεχθεί από συνανθρώπους μας λόγω της τριβής μαζί τους σε εργασία παροχής υπηρεσίων. Ανακεφαλαιώνοντας μετά από αυτή την αρκετά μεγάλη παράκαμψη, με ρωτάει αν μπορεί να δοκιμάσει ένα μάθημα. Τα Σάββατα που είναι το δωρεάν δοκιμαστικό μάθημα, δεν την εξυπηρετούν, μιας και εργάζεται, όποτε ενημερώνω ότι μπορεί να πληρώσει ένα καθημερινό μάθημα, και αν την ικανοποιεί αφαιρούμε το κόστος του από όποιο πακέτο επιλέξει. Ακόμα και στην περίπτωση που χρειάζεται χρόνο να σκεφτεί, η εξυπηρέτηση αυτή μπορεί να λάβει χώρα ανά πάσα στιγμή μέσα στον ίδιο ημερολογιακό μήνα. Κλείνουμε το τηλέφωνο έχοντας κανονίσει ραντεβού για την επόμενη μέρα. Όντως την επόμενη μέρα έρχεται και καθώς βγάζει τα παπούτσια της στον προθάλαμο, της ζητώ μόλις τελειώσει να μου δώσει τα στοιχεία της για την έκδοση της απόδειξης του ενός μαθήματος που προπληρώνεται, προσπαθώντας να αποφύγω επανάληψη του προηγούμενου περιστατικού . Προς έκπληξη μου, απαντά ότι δεν έχει χρήματα μαζί της. Χαμογελώντας απαντώ ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, θα κάνουμε το μάθημα την επόμενη φορά που θα έρθει. Με ύφος καθαρά ενοχλημένο, αρχίζει να βάζει τα παπούτσια της, και μου λέει “Ξέρεις κάτι, με χάλασες, ήρθα με τόσο καλή διάθεση και εσύ μου την χάλασες. Στην παραπέρα γειτονία μένω και εσύ μου φέρεσαι με αυτόν τον τρόπο! Δεν θέλω να ξανάρθω!” Ανοίγει την πόρτα και φεύγει χτυπώντας την και αυτή με δύναμη. Ακόμα μια ιστορία για την συλλογή μου σκέφτηκα.
Εκτός από τις παραπάνω ιστορίες, υπάρχουν και κάποιες μικρότερης σημασίας, που ομαδοποιούνται σε μαθητές που δεν δέχονται γενικά διορθώσεις. Χονδρικά χωρίζονται σε αυτούς που μόλις τους διορθώσεις θα σου απαντήσουν ότι έτσι το έκαναν, άρα εμμέσως πλην σαφώς δεν παρατηρείς καλά ως δάσκαλος, και σε αυτούς που θα αιτιολογούν κάθε τους λάθος που διορθώνεις με περιττές συζητήσεις όπως “παλιά το έκανα αλλά τώρα το έχασα λόγω του τάδε”, “το ξέρω ότι το κάνω λάθος αλλά” που σε εξωθούν σταδιακά να αποφεύγεις να τους διορθώσεις ώστε να μην ακούσεις για πολλοστή φορά δικαιολογίες διάρκειας όσο ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών! Συνήθως δεν δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα, ανάλογα βέβαια με την συχνότητα και την ένταση που αντιδρούν κατά αυτό τον τρόπο, αλλά σίγουρα δεν παύουν να προσθέτουν ένα περαιτέρω σημαντικό φορτίο, στην ήδη εξουθενωτική εργασία του δασκάλου.

Τα παραπάνω γεγονότα γεννούν δύο συμπεράσματα. Από την μια πλευρά έχουμε έναν παράξενο δάσκαλο, που τυχαίνουν όλα σε αυτόν προφανώς αφού τα επιτρέπει, και από την άλλη ότι οι άνθρωποι είναι δύστροποι και έχουν ζητήματα που δεν μπορούν να διαχειριστούν. Ενώ τα δύο αυτά συμπεράσματα είναι σωστά, μιας και υπάρχει αμφίδρομη αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, θέλω να φέρω στο προσκήνιο μια παράμετρο που θα δώσει μια διαφορετική οπτική. Η αναλογία μεταξύ των γεγονότων σε σχέση με το συνολικό πλήθος των μαθητών που έχω διδάξει είναι μια πολύ σημαντική πληροφορία που φανερώνει τι πραγματικά συμβαίνει. Για παράδειγμα με δέκα στις είκοσι περιπτώσεις, προκύπτει άλλο συμπέρασμα για τον χαρακτήρα του δασκάλου, από ό,τι με δέκα στις πενήντα. Όλες οι προαναφερθείσες ιστορίες στο σύνολο τους με τις μικρότερης σημασίας, είναι περίπου δέκα με δώδεκα, σε σχέση με τον αριθμό των τετρακοσίων περίπου μαθητών που έχω διδάξει από το 2011! Δηλαδή στην συντριπτική πλειοψηφία, έχω συναναστραφεί με ανθρώπους που κατανόησαν όχι μόνο τους κανόνες της σχολής μου, αλλά γενικά τους κανόνες μιας κοινωνικής συμπεριφοράς. Δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε μαθητές και μαθήτριες που μου εκμυστηρεύτηκαν τραγικές καταστάσεις, οι οποίες όχι μόνο δεν τους ώθησαν σε μια ανάρμοστη συμπεριφορά, αλλά αντίθετα σε μια ακόμα πιο ενάρετη, γεμάτη σεβασμό προς το πρόσωπο και την ηθική μου. Μαθητές και μαθήτριες που πέρασαν πραγματική κόλαση, να σε αποκαλούν δάσκαλο και να σε ευχαριστούν για την ευκαιρία που τους δίνεις, και να σε διδάσκουν με την σειρά τους πως η ψυχική δύναμη μπορεί να υπερβεί τα πάντα. Μαθητές και μαθήτριες που καθημερινά αγωνίζονται για την εργασία τους, την εταιρία τους, την επιχείρηση τους, την οικογένεια τους, να τους βαραίνουν ευθύνες που θα αποτελούσαν πολύ βολικές δικαιολογίες μιας ανάρμοστης συμπεριφοράς, παραταύτα να δείχνουν το καλύτερο εαυτό τους, την δύσκολη, κοπιαστική αλλά ιδανική πλευρά της ανθρώπινης φύσης! Μαθητές και μαθήτριες που με τα χαρτιά που τους μοίρασε η ζωή, γίνονται καθημερινά παράδειγμα προς μίμηση, χωρίς ούτε μια στιγμή να επιρρίπτουν ευθύνες σε εξωγενείς παράγοντες για ανθρώπους!

Στις παραπάνω περιπτώσεις δεν ένιωσα ούτε μια στιγμή ότι ήταν ηθελημένες και δόλιες πράξεις. Αντίθετα σε κάποιες θα μπορούσα να διακρίνω θαυμασμό, προσπάθεια προσέγγισης και επικοινωνίας αλλά με λάθος τρόπο. Οι ιστορίες αυτές έρχονται να φωτίσουν την πολυπλοκότητα και αλληλεπίδραση των ανθρωπίνων σχέσεων. Θέλουν να υπενθυμίσουν ότι πριν καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα, είναι πιο συνετό να εξετάσουμε το πλαίσιο που συνέβη το γεγονός. Οι άνθρωποι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων εθελοτυφλώντας, παρουσιάζουν ακόμα και στον ίδιο τους τον εαυτό, κάνοντας μοντάζ στα γεγονότα, μια διαφορετική εκδοχή της πραγματικότητας, ότι ενώ όλα έβαιναν καλώς, ξαφνικά άλλαξαν. Αυτό ακούγεται τόσο αφελές, όσο ο ισχυρισμός ότι εχθές ζυγίστηκα πενήντα κιλά και σήμερα ζυγίστηκα εκατό! Αδυνατούμε να κατανοήσουμε ότι οι λέξεις που αρθρώνουμε, δημιουργούν το κατάλληλο έδαφος που μόλις φυτέψουμε μέσα του τις πεποιθήσεις μας, πραγματικά θερίζουμε ό,τι σπείραμε. Όσοι μένουμε άφωνοι με το αποτέλεσμα είναι διότι δεν συνειδητοποιήσαμε τι σπείραμε.

Πεποιθήσεις τόσο βαθιά ριζωμένες, που στην ουσία δρούμε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να οδηγήσουμε τον συνομιλητή μας ακριβώς σε ότι είχαμε προαποφασίσει. Για παράδειγμα σου κάνει ένας μαθητής σου μια ερώτηση, αλλά με τον τρόπο του δεν σε αφήνει να απαντήσεις, και ταυτόχρονα σε ειρωνεύεται χρησιμοποιώντας χαρακτηρισμούς όπως “μάτια μου” και “αγάπη μου” με τον ανάλογο τόνο στην φωνή του. Εκείνη την στιγμή αντιλαμβάνεσαι ότι ο συνομιλητής σου χρησιμοποιεί χειριστικές τεχνικές, διότι ναι μεν δεν σε βρίζει, ώστε να κατηγορηθεί για ανάρμοστη συμπεριφορά, αλλά χρησιμοποιώντας λέξεις θετικής σημασίας, σου επιτίθεται. Αν αμυνόμενος, λανθασμένα υψώσεις τον τόνο της φωνής σου, αμέσως θα κατηγορηθείς. Το παράδοξο είναι ότι αυτός που σε ειρωνεύεται τόση ώρα, καταδεικνύει την δική σου συμπεριφορά ως ανάρμοστη!

Ως κοινωνία στοχοποιούμε ευκολότερα μια συμπεριφορά που είναι εντονότερη, παρά μια συμπεριφορά παθητική, του θύματος, η οποία δρα κάτω από το τραπέζι. Η συμπεριφορά του θύματος φροντίζει να σε φέρει πρώτα στα όρια της υπομονής σου, και όσο δεν ξεκαθαρίζεις την θέση σου, τόσο πιέζει τα όρια. Κάθε φορά ξεπηδά μια νέα ανάρμοστη συμπεριφορά, η οποία πάντα συνοδεύεται από μια εξήγηση ως δικαιολογία, όπως ακριβώς κάνει ένα παιδί. Σαφώς η εξήγηση μπορεί να είναι βάσιμη, αλλά δεν παύει να έχει κόστος στην ψυχική υγεία αυτού που γίνεται δέκτης. Στην περίπτωση του παιδιού, είναι κατανοητό και απαραίτητο ώστε να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του και να μάθει να τα διαχειρίζεται, στην περίπτωση όμως του ενήλικα, εκτός από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι υπόλοιποι δεν έχουν κανένα λόγο να γίνονται σάκος του μποξ για τις αδούλευτες πτυχές του χαρακτήρα μας. Μόλις ο αποδέκτης ξεπεράσει το όριο του, ο άνθρωπος με την συμπεριφορά του θύματος δεν χάνει ευκαιρία να τον ενοχοποιήσει λέγοντας φράσεις όπως “τι τρόπος είναι αυτός”, “δεν μπορούμε να συζητήσουμε υπό αυτές τις συνθήκες” και άλλα, υπονοώντας ότι μέχρι τώρα η δική του χειριστική συμπεριφορά ήταν η ιδανική, αλλά εσύ τα χάλασες όλα!

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι παθητικές συμπεριφορές του θύματος, είναι εξίσου επιθετικές και πολύ πιο καταστροφικές μακροπρόθεσμα για τις σχέσεις των ανθρώπων, αφού όσοι τους συναναστρέφονται σταδιακά αποφεύγουν να τους μιλήσουν ώστε να μην αντιμετωπίσουν μια νέα παρεξήγηση που θα χρειαστεί πολύωρη επίλυση. Έτσι η σχέση γίνεται ολοένα πιο επιφανειακή, χωρίς καμία ουσία και αίσθημα πληρότητας εκατέρωθεν. Αντίθετα άνθρωποι που λένε τα πράγματα με το όνομα τους, είναι δεκτικοί σε αντίστοιχη συμπεριφορά, στην οποία καθώς εκθέτουν τον πραγματικό εαυτό τους, δημιουργούν ένα αίσθημα σταθερότητας στους γύρω τους, χωρίς ψιλά γράμματα και εκπλήξεις, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να συντρίψουν τα θεμέλια της σχέσης. Τα παραπάνω συντελούν σε αυθεντικές, ποιοτικές, σταθερές και γνήσιες σχέσεις, διαγράφοντας από την λίστα των αβεβαιοτήτων της ζωής μια από τις βασικότερες καταχωρήσεις.

Στο πρόσωπο του δασκάλου αποτυπώνεται το τέλειο, το ιδανικό ή έστω κάτι κοντά σε αυτό, ώστε ο μαθητής να εμπνευστεί, να έχει ένα πρότυπο. Κάποιον όμοιο της ύπαρξης του, που ήρθε αντιμέτωπος με δυσκολίες και ανακάλυψε δυνάμεις για να τις υπερβεί, εκπέμποντας την ελπίδα ότι αν τα κατάφερε εκείνος, μπορώ να τα καταφέρω και εγώ. Η συνθήκη αυτή όμως δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά την καρδία, διότι κάθε ύπαρξη έχει πολύ δρόμο στο ταξίδι της αυτογνωσίας, και ο δάσκαλος δεν αποτελεί εξαίρεση. Είτε από άγνοια είτε εσκεμμένα, η δοκιμή των όριων αντοχής του είναι το λιγότερο αφελής στην περίπτωση της άγνοιας, και στην περίπτωση της εκούσιας δοκιμής, άκρως αξιόμεμπτη. Ακόμα και στις περιπτώσεις των μαθητών που ισχυρίστηκαν ότι το έκαναν εν αγνοία τους, θα παραθέσω ότι η εν λόγω συμπεριφορά είχε καταδειχθεί πάνω από μια φορά με διαφορετικούς τρόπους, από ανακοινώσεις σε πίνακες, προφορικά πριν το μάθημα, μέχρι και σε προσωπικές συζητήσεις. Καμιά μεθοδολογία δεν ήταν ικανή να τους κάνει να καταλάβουν ότι υπερβαίνουν τα εσκαμμένα, και συνέχιζαν μέχρι να σε φέρουν στο σημείο να γίνεις σαφώς λανθασμένα, έντονος, τραχύς, ώστε όλη η ευθύνη να πέσει στο πρόσωπο σου, και η δική τους απλά να εξαφανιστεί! Όσο δυνατό και να είναι ένα τραπέζι, εάν συνεχώς εναποθέτουμε βάρος πάνω του, κάποια στιγμή θα ξεπεράσουμε τα όρια αντοχής του και θα σπάσει. Αυτό σημαίνει ότι το τραπέζι είναι αδύναμο; Υπάρχουν κάποια τραπέζια που σπάνε αμέσως, κάποια που αντέχουν λίγο περισσότερο και κάποια που αντέχουν πολύ, ως και πάρα πολύ. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις υπάρχει ένα σημείο, που όταν το υπερβούμε όλα θα σπάσουν. Αν έχουμε βάλει σκοπό της ζωής μας να σπάμε τραπέζια, σίγουρα κανένα δεν θα μπορέσει να ικανοποιήσει τις προσδοκίες μας, και όλα θα έχουν την ίδια κατάληξη. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους, που διαχειρίζονται καταστάσεις, άλλοι λίγες, άλλοι περισσότερες και άλλοι πάρα πολλές. Όλοι έχουν κοινό παρανομαστή το όριο αντοχής τους, που ένα γεγονός ακόμα θα τους κάνει να το ξεπεράσουν και να σπάσουν. Μια σταγόνα ξεχειλίζει το ποτήρι, όχι ένα λίτρο! Ενδέχεται κάποιος που προπορεύεται στο ταξίδι της αυτογνωσίας να έχει διευρύνει το όριο διαχείρισης και κατανόησης για την ανθρώπινη ύπαρξη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν φοράει μια ταμπέλα που γράφει: δοκιμάστε πόσο αντέχω!

Κάποιοι συνάνθρωποι μας, λόγω ελλείψεως ατομικών οριοθετήσεων σε ποικίλες εκφάνσεις της ζωής τους, περιπλανώνται και δοκιμάζουν με την συμπεριφορά τους τα όρια αντοχής των υπολοίπων· άλλοι σε μια προσπάθεια εύρεσης των δικών τους, κάποιοι άλλοι για να αποδείξουν, πρώτα στον εαυτό τους και μετά στους γύρω τους, ότι οι αρχικές τους αντιλήψεις ήταν σωστές. Εκ πρώτης, όπως υποστηρίζουν δεν έχουν τέτοιες προθέσεις και δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν. Ωστόσο η συνεχής επανάληψη των ίδιων μοτίβων συμπεριφοράς, παρόλο που τους έχουν γνωστοποιηθεί, μαρτυρά μια υποσυνείδητη προσπάθεια απόδειξης των κρυφών τους πεποιθήσεων. Πεποιθήσεων ότι όλοι οι άνθρωποι, ειδικά αυτοί που πιστεύουν στην ανθρώπινη υπόσταση ως δύναμη αλλαγής, είναι ψεύτικοι, με σοβαρά ελαττώματα και ελλείψεις. Εστιάζουν μόνο στα αρνητικά, του ήδη άδικου κόσμου, χωρίς να προτείνουν καμία πραγματική λύση για την βελτίωση της κατάστασης. Θα κάνουν τα πάντα, ομαδοποιώντας όλους τους ανθρώπους κάτω από το φύλο τους, το χρώμα τους, την δύναμη τους, ότι σκέφτονται και δρουν με τον ίδιο τρόπο, ώστε να αποδείξουν ότι αυτή η πεποίθηση είναι η μόνη αλήθεια που διέπει την ζωή. Οι δάσκαλοι σε όλους τους κλάδους, λόγω του τίτλου τους, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, και δέχονται τα πυρά αυτών των ανθρώπων που έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως σταυροφόροι της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η στάση μου στις παραπάνω ιστορίες ήταν κάποιες φορές δεκτική, κάποιες άλλες λιγότερο, κάποιες ήρεμη και κάποιες εκνευρισμένη και έντονη. Το σίγουρο είναι ότι σε κάθε περίπτωση οι κεραίες μας χρειάζεται να είναι σε εγρήγορση και λαμβάνοντας υπόψιν διαφορετικές παραμέτρους πρέπει να προβλέψουμε μια πιθανή έκβαση, ώστε να μην βρεθούμε εκ των υστέρων να λέμε “πού να το ήξερα”, και “δεν το είχα φανταστεί”. Αυτή η λειτουργία λαμβάνει χώρα στο προμετωπιαίο λοβό (εμπρόσθιο τμήμα του μετωπιαίου λοβού), που σε συνεργασία με άλλες περιοχές του εγκεφάλου αναλύει τα δεδομένα, δημιουργεί υποθετικά σενάρια, τα θέτει σε λειτουργία για να πάρει τα αποτελέσματα τους, ώστε τελικά να διαλέξουμε αυτό που θεωρούμε ότι δίνει το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα, εξυπηρετώντας την στιγμή. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι στενεύουν τα περιθώρια του “που να το ξέρω”, διότι υποσυνείδητα το γνωρίζουμε τόσο καλά, που το έχουμε κάνει και δοκιμή στην παραπάνω διαδικασία! Οι λόγοι που η υποσυνείδητη απόφαση δεν μετουσιώθηκε σε συνειδητή είναι μια άλλη μεγάλη ανάλυση, αλλά εν τάχει ένας πολύ βασικός λόγος είναι η αποφυγή των ευθυνών. Όταν σε οποιαδήποτε κατάσταση η ευθύνη επιρρίπτεται σε κάτι έξω από τον εαυτό μας, η ενασχόληση για την επίλυση του ζητήματος μόλις έλαβε τέλος γλιτώνοντας μας από τον κόπο, που ενώ το μέγεθος του είναι πέραν της φαντασίας μας, με κάποιο τρόπο το αναγνωρίζουμε,και για αυτό και το αποποιούμαστε. Αντίθετα, όταν αναλάβουμε την ευθύνη, εμφανίζεται μπροστά μας ο μακρύς δρόμος της αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης γεμάτος προκλήσεις και σκληρή δουλειά.
Δάσκαλοι, μαθητές, γυναίκες, άνδρες, είμαστε όλοι άνθρωποι. Το ήθος, η αυτογνωσία, η επιλογή να πράττουμε το σωστό και όχι αυτό που μας βολεύει, ο σεβασμός της κάθε ύπαρξης, η κατανόηση ότι είμαστε μοναδικοί ως οντότητες, αλλά δεν χρήζουμε καμίας ιδιαίτερης μεταχείρισης, θα τερματίσουν, αν όχι όλες, τις περισσότερες διαμάχες μας. Η προσωπική επιλογή να αναλάβουμε την ευθύνη του εαυτού μας, και να τον φέρουμε στον ίσιο δρόμο, είναι το μονοπάτι που λόγω των δυσκολιών του θα ξεκλειδώσει στην ψυχή μας δυνάμεις που θα ολοκληρώσουν την ύπαρξη μας, απαλλάσσοντας την από ανούσιες μάχες περιτυλιγμένες με φανταχτερές αξίες που εξυπηρετούν το φαίνεσθαι και την αυτοπροβολή, συντελώντας σε μια ζωή με πραγματικό νόημα!

δημήτρης

---