Η Ashtanga Yoga είναι μια σαγηνευτική και πολύ απαιτητική πρακτική που
δοκιμάζει τα όρια αντοχής πνεύματος και σώματος. Με την κατάλληλη προσέγγιση
δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για απαράμιλλη ευεξία σε όλες τις εκφάνσεις του
ασκούμενου, ενώ στον αντίποδα μια λανθασμένη προσέγγιση θα ανοίξει διάπλατα
το κουτί της Πανδώρας.Όλα τα δεινά μας, όταν αποδομηθούν, στη
βάση τους προέρχονται από τις επιλογές μας, και σε καμία περίπτωση δεν
μπορούν να χρεωθούν σε ένα άψυχο σύστημα, που αποκτά μορφή διαμέσου του
σώματος και πνεύματος μας. Μόλις ο ασκούμενος συνειδητοποιήσει ότι η
πρακτική αποκαλύπτει τις αντιλήψεις, τον τρόπο σκέψης και δράσης του, τότε
μόνο θα μπορέσει να αλλάξει την έκβαση μιας κατάστασης. Μέχρι το
υποσυνείδητο να γίνει συνειδητό, ο ασκούμενος θα ταλανίζεται από σκέψεις που
περισσότερο τον αποδυναμώνουν παρά τον προάγουν. Έτσι και σε εμένα τον ίδιο
αποκαλύφθηκε ένας άλλος κόσμος, όταν τραβήχθηκε το πέπλο που έκρυβε την
πραγματικότητα, μέσα από αυτήν την μαγική πρακτική.
Έτος 2012, και η προετοιμασία μου για το εκπαιδευτικό με το δάσκαλο μου,
David Swenson, έχει φτάσει στο απόγειο της. Από κάθε άποψη δεν έχω κανένα
λόγο να πιέζω, αλλά η χαραγμένη πεποίθηση από τα σχολικά χρόνια “να μην πάω
απροετοίμαστος, να αριστεύσω” είχε αναλάβει τα ηνία και οδηγούσε πνεύμα και
σώμα. Λες και μέσα σε τόσο κόσμο εμένα θα παρατηρούσε! Κάθε μέρα προσθέτω
ολοένα και περισσότερες asanas, ενώ ταυτόχρονα τις προσεγγίζω με αυξανόμενη
ένταση, αγνοώντας πλήρως σημάδια κόπωσης.
Την 26η Απριλίου, ημέρα Πέμπτη, με το ταξίδι μου για το Μόναχο της Γερμανίας
να απέχει μόλις μια μέρα, κυριολεκτικά έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου.
Στο πρωινό μάθημα, που δίδασκα σε μια σχολή, δείχνοντας μια asana, κλειδώνω
με τέτοιο τρόπο το ισχίο μου, και δημιουργώντας μοχλό με το πόδι μου ακούω
ένα υπόκωφο “ποπ” από το δεξί μου γόνατο. Ένας φρικτός πόνος διατρέχει το
πόδι, την σπονδυλική στήλη, και χτυπάει μέσα στον εγκέφαλο μου. Ξαφνικά
ιδρώτας τρέχει από το μέτωπο μου, αλλά προσπαθώ να διατηρήσω την ψυχραιμία
μου ώστε να μην σπείρω τον πανικό στους μαθητές. Όσο εκείνοι εκτελούσαν την
θέση, συνεχίζοντας με σταθερή φωνή να μετράω της αναπνοές τους, αποσύρομαι
πίσω στην αίθουσα για να μπορέσω να αφήσω λίγο τον πόνο να ζωγραφιστεί στο
πρόσωπο μου, ο οποίος μέσα στα επόμενα λεπτά, κλιμακώνει με τέτοιο ρυθμό που
αμφισβητώ την δύναμη μου να κρατηθώ όρθιος εάν συνεχίσει έτσι. Αναπνέοντας
όσο πιο βαθιά μπορούσα, τελειώνω το μάθημα, και κουτσαίνοντας αναρωτιέμαι
“τώρα έπρεπε να το πάθω αυτό;”
Παρακευή, 27 Απριλίου, ξυπνάω ξημερώματα ώστε να συναντήσω μια φίλη που θα
πάμε μαζί για το εκπαιδευτικό. Πάω να κατέβω από το κρεβάτι, και το δεξί μου
πόδι δεν πατάει στο πάτωμα, αλλά έχει μείνει τεντωμένο. Προσπαθώ να το
λυγίζω, αλλά το υγρό από το πρήξιμο έχει πραγματικά αποκλείσει κάθε εύρος
κίνησης της άρθρωσης. Κατεβαίνω με την βοήθεια των χεριών μου, και αρχίζω να
ετοιμάζομαι κουτσαίνοντας και πονώντας φρικτά. Με κατακλύζουν σκέψεις να
ακυρώσω το ταξίδι· πως θα κινούμαι στο Μόναχο; Τι θα κάνω με την πρακτική;
Πόσο βάρος θα γίνω στη φίλη μου καθυστερώντας την σε κάθε βήμα; Στέκομαι
πάνω από την ανοικτή βαλίτσα μου και την κοιτάω. Τόσος κόπος για αυτό το
ταξίδι, μήνες οργάνωσης, και επτά χρόνια προσμονής, από το 2005, και τώρα
βρίσκομαι σε αυτό το σημείο. Όλα έχουν δρομολογηθεί, κρατάω τα εισιτήρια στα
χέρια μου και ούτε να περπατήσω μπορώ ούτε να κάνω πρακτική. Μήπως όμως αυτή
την δεδομένη στιγμή, η πρακτική μου δεν είναι στο σωματικό επίπεδο αλλά έχει
μεταφερθεί στο πνευματικό; Αν εκ γενετής είχα μια δυσλειτουργία, θα με
σταματούσε από το κάνω ότι αγαπάω; Πρέπει να αποφασίσω αν θα είμαι ο
μάρτυρας, που ήταν άτυχος στη ζωή του, κατηγορεί θεούς, δαίμονες και την
τύχη του ή θα είμαι ο άνθρωπος που στέκεται όρθιος, αντικρίζει την πρόκληση,
αναλαμβάνει τις ευθύνες του και συνεχίζει αυτό που είχε αρχίσει. Ναι, με
πίεσα, ναι το προκάλεσα στον εαυτό μου, και τελικά ναι εγώ θα είμαι αυτός
που θα διδαχθεί από την κατάσταση και θα βγει ωριμότερος. Βάζω τα τελευταία
στην βαλίτσα μου, την κλείνω και φεύγω για το αεροδρόμιο.
Λίγα λεπτά θετικής σκέψης και αποφασιστικότητας σαφώς και δεν είναι αρκετά
από μόνα τους για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της πρόκλησης. Το απόγευμα
της ίδιας μέρας, ο πόνος ολοένα και επιδεινώνονταν, αφού είχαμε κάποιο
σχετικό περπάτημα από το ξενοδοχείο έως την σχολή· δέκα λεπτά στο σταθμό
μετρό, δύο αλλαγές συρμών, και άλλα δεκαπέντε λεπτά περπάτημα, συνολικά
περίπου στα τριανταπέντε λεπτά διαδρομή. Μια εύκολη διαδρομή για κάποιον με
υγιή γόνατα, αλλά αρκετά κουραστική για κάποιον με το ένα γόνατο να μην
λειτουργεί.
Παρόλα αυτά εστιάζω στον λόγο που έκανα αυτό το ταξίδι, και σε ιστορίες που
είχα διαβάσει ή μου είχαν διηγηθεί για ψυχικό σθένος. Θυμάμαι την διήγηση
του δασκάλου μου για τον Pattabhi Jois, πως απέκτησε το σημάδι στον ώμο του,
όταν ο Krishnamacharya, είχε πατήσει όρθιος πάνω του ενώ βρίσκοταν στην
Kapotasana μιλώντας για την δύναμη της συγκέντρωσης! Ένα κλαδί που εξείχε
από το χώμα, τον τρυπούσε καθόλη την διάρκεια της τριαντάλεπτης ομιλίας.
Μετά σηκώθηκε, έβαλε λίγο χώμα στην πληγή, σταμάτησε το αίμα και συνέχισε
την ημέρα του!
Φτάνοντας στη σχολή όπου διεξάγονταν το εκπαιδευτικό, το μάθημα για την
κατάσταση μου ήταν πολύ δύσκολο. Ήδη από τις όρθιες θέσεις το γόνατο
πρηζόταν περισσότερο, και σε ολόκληρη την πρώτη σειρά το άκαμπτο δεξί πόδι
δημιουργούσε συνεχώς πρόβλημα. Περισσότερες από τις μισές asanas ήταν
αδύνατο να εκτελέσω. Ακόμη και στα περάσματα το πόδι έβρισκε στο πάτωμα και
δημιουργώντας μοχλό επιδείνωνε την κατάσταση. Αυτό με ανάγκαζε να ενεργοποιώ
τόσο πολύ τον κορμό μου κατά το πήδημα, που η κούραση ερχόταν πολύ σύντομα.
Κάθε λεπτό έπρεπε να διαχειρίζομαι την αναπνοή μου, την συγκέντρωση, την
τεχνική της θέσης, την συνεχόμενη μείωση της ενέργειας μου, ταυτόχρονα με
την αύξηση του πόνου. Στο μεσημεριανό διάλειμμα απέφευγα να πάω για φαγητό ή
βόλτα με τους συμμαθητές μου, διότι προσπαθούσα να μην δαπανήσω την λιγοστή
ενέργεια που μου είχε μείνει στο περπάτημα. Βλέπετε το γόνατο μου άντεχε
συγκεκριμένη ώρα καταπόνηση, και μετά το πέρας αυτού του ορίου, έπρεπε να
καταβάλω τεράστια εγκεφαλική προσπάθεια για να το κάνω να συνεργαστεί.
Ερωτήματα αναδύονταν μεταξύ των σημειώσεων και της πρακτικής, “γιατί μου το
έκανα αυτό;” “Είναι πρόοδος αυτό που βιώνω, και σε τι επίπεδο;” “Ποιές
πεποιθήσεις πρέπει να κρατήσω, και ποιές να αφήσω πίσω;”
Η επιστροφή το απόγευμα στο ξενοδοχείο ήταν εξαντλητική και έμοιαζε
ατελείωτη. Η διαδρομή των τριάντα πέντε λεπτών είχε μετατραπεί σε πενήντα με
πενήντα πέντε, καθυστερώντας την φίλη μου, που αντίστοιχα είχε κόπωση από
την δική της πρακτική. Στο κλείσιμο της ημέρας, το γόνατο αντιδρούσε σε
τέτοιο βαθμό που ο πόνος δεν με άφηνε να κοιμηθώ. Αφού δεν είχα ύπνο,
πήγαινα στη σάουνα του ξενοδοχείου και έμενα μία με δύο ώρες. Ανά τακτά
χρονικά διαστήματα έβγαινα, έριχνα κρύο νερό, και μετά ξανά μέσα.
Ένα βράδυ, όπως χαλαρώνω, βλέπω μια κοπέλα να πλησιάζει την σάουνα. Μπαίνει
μέσα χαιρετάει, και κάθετε. Μετά από λίγη ώρα, παρατηρώντας ότι συνεχώς
ασχολούμαι με το γόνατο, το μαλάσσω, του κάνω κινήσεις, με ρωτάει
“Πως το τραυμάτισες;”
“Κάνω μια πρακτική yoga και το έπαθα από υπερβολικό ζήλο”, της
απαντώ.
“Αλήθεια, τι πρακτική κάνεις;”
“Ashtanga Yoga”
“Ω, έχω ακούσει ότι όσοι κάνετε είστε τόσο αφοσιωμένοι, που ξυπνάτε από
το άγρια χαράματα για να κάνετε!”
Σηκώνετε, βάζει το μπουρνούζι της και φεύγοντας συνεχίζει
“Πρέπει να το αγαπάς πολύ, ώστε ο τραυματισμός σου να μην σε πτοεί!”
Κάθομαι στην σάουνα και αναρωτιέμαι τι στο καλό ήταν όλο αυτό. Πως είναι
δυνατό, στη πιο δύσκολη στιγμή, να εμφανίζεται σε ξένη χώρα, μέσα σε μια
σάουνα, ένας ξένος άνθρωπος και να σου λέει αυτά που χρειάζεται να ακούσεις
για να συνεχίσεις τον δρόμο σου; Ναι, αγαπώ πολύ αυτή την πρακτική, διότι
μέσα από αυτήν βλέπω τον εαυτό μου. Πολλές φορές δεν είναι καθόλου όμορφο
αυτό που αντικρίζω, αλλά είναι αληθινό, και τι ομορφότερο από το αληθινό.
Καλύτερα να μπορώ να αντικρίζω κάτι αληθινό και συνάμα δυσάρεστο, παρά κάτι
ψεύτικο και ευχάριστο! Τουλάχιστον στην πρώτη περίπτωση βρίσκομαι στον δρόμο
της αυτογνωσίας, ενώ στην δεύτερη στον δρόμο της άγνοιας και εθελοτυφλώ.
Δεκατρείς μέρες κύλισαν κάπως έτσι, κουτσαίνοντας και υποφέροντας σε κάθε μου
κίνηση. Ταυτόχρονα καθυστερούσα την φίλη μου, η οποία οφείλω να αναφέρω έδειξε
τεράστια κατανόηση. Με την επιμονή στην πρακτική μου, σάουνα, κρύο νερό, πάγο,
και ξανά πρακτική όταν τελικά γύρισα πίσω το γόνατο λύγιζε! Το θυμάμαι σαν
τώρα, στον καναπέ της σχολής που δίδασκα να διηγούμαι την ιστορία, και μετά να
δείχνω ότι λυγίζει. Δεκατρείς μέρες απογοήτευσης, αφόρητου πόνου, σωματικής
και πνευματικής εξάντλησης και όμως η πίστη στην πρακτική μου, η κατανόηση ότι
ήταν δικό μου λάθος, αποδεχόμενος την ανθρώπινη υπόσταση που υποπίπτει σε
λάθη, και η ευθύνη μου να αναλάβω την ίαση του, συντέλεσαν να αλλάξω την
έκβαση αυτού που πριν λίγες μέρες θα ανέτρεπε τα σχέδια και όνειρα μου.
Το γόνατο μου άργησε πολύ να γίνει εντελώς καλά. Ακολούθησαν περίπου δεκαέξι
μήνες από εκείνη την Πέμπτη, με πισωγυρίσματα, επιδεινώσεις, πρήξιμο ανά τακτά
χρονικά διαστήματα, ανασφαλειών, φόβου ότι δεν θα καταφέρω να έχω πάλι ένα
πλήρως λειτουργικό γόνατο. Όμως, όσο και αν αμφέβαλα, γνώριζα ότι έπρεπε να
φτάσω μέχρι το τέλος της προσπάθειας μου. Γιατί ειλικρινά, πότε έρχεται το
τέλος μιας οποιασδήποτε προσπάθειας; Τι είναι αυτό που θα με κάνει να
σταματήσω να προσπαθώ; Η ερώτηση αυτή, για εμένα, απαντήθηκε εκείνους τους
δεκαέξι μήνες. Μόνο ο θάνατος είναι ικανός να σταματήσει την προσπάθεια μου.
Μέχρι τότε, θα κάνω πρακτική, θα μαθαίνω για την ανατομία του γόνατος μου, θα
πειραματίζομαι με συνεχόμενους διαφορετικούς τρόπους, έως ότου πάρω το
αποτέλεσμα που θέλω, την πλήρη λειτουργικότητα του! Οι μήνες περνούσαν και
σταδιακά το πρήξιμο υποχωρούσε, η κινητικότητα του επέστρεφε και στο τέλος η
συνολική λειτουργία του έγινε καλύτερη σε τέτοιο βαθμό που ξεπέρασε και το
αριστερό γόνατο που δεν είχα τραυματίσει ποτέ!
Σε καμία περίπτωση δεν προτείνω επιδίωξη τραυματισμού ώστε να διδαχθεί κάποιος
μέσα από αυτόν. Η ιστορία μου είναι ταπεινή, και ασήμαντη μπροστά στα
προβλήματα που μαστίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο αγώνας
και τα δεινά που πέρασα εκείνους τους δεκαέξι μήνες στερούνται την αίγλη που
θα μπορούσε να έχει ένας ευγενής σκοπός για την κλιματική αλλαγή ή για τα
ανθρώπινα δικαιώματα. Οι άνθρωποι εντυπωσιαζόμαστε και εστιάζουμε πολύ
περισσότερο σε εξωγενή προβλήματα, παραδείγματος χάριν για την αδικία σε
παγκόσμιο επίπεδο, που μετά από λίγο χρονικό διάστημα θα εγκαταλείψουμε, είτε
γιατί θα προκύψει κάποιο καινούργιο, είτε γιατί θα ανακαλύψουμε ότι δεν
δυνάμεθα να κάνουμε ουσιαστικά κάτι, παρά σε ενδογενή προβλήματα, που όντως
μπορούμε να αλλάξουμε. Αντίθετα στην παραπάνω ιστορία υπήρξε ουσιαστική δράση
στην διερεύνηση σκοτεινών πτυχών του νου, υποσυνείδητων επιλογών, και αποφυγή
άσκοπης σπατάλης ενέργειας σε αέναα γιατί και ενοχές. Είναι μια ιστορία που
μας προτείνει μια πιο γενναία προσέγγιση, σε καθετί που περιορίζει το πνεύμα
και την συνολική ύπαρξη μας. Μας υπενθυμίζει ότι ρισκάροντας και θυσιάζοντας
σήμερα, πεποιθήσεις και συνήθειες που δεν οδηγούν στο στόχο μας, στην
πραγματικότητα διαπραγματευόμαστε με το μέλλον για μια διαφορετική έκβαση. Μια
ιστορία που απομυθοποιεί την ιδανική στιγμή, την τέλεια ζωή χωρίς δυσκολίες,
προβλήματα, κόπο και πόνο. Στην παραπάνω απλοϊκή και αληθινή ιστορία, αξίες
όπως πίστη, αφοσίωση, σκληρή δουλειά, αποδοχή λαθών από άγνοια και συγχώρεση,
ώστε να προκύψει μια ωριμότερη εκδοχή του εαυτού, έκαμψαν και άλλαξαν την
αναμενόμενη εξέλιξη! Αποκάλυψε ότι τα πιο μικρά και απλά πράγματα, έχουν την
δύναμη να γεννήσουν την ελπίδα της αλλαγής σε ατομικό επίπεδο, που με την
σειρά του θα απελευθερώσει μια εσωτερική δύναμη, ικανή να υπερβεί κάθε
πρόκληση, σωματική και πνευματική. Αυτή η αλλαγή σε ατομικό επίπεδο θα
επηρεάσει και το γειτονικό περιβάλλον, όπως μια πέτρα πέφτει στο νερό,
δημιουργώντας ομόκεντρους κύκλους που ταξιδεύουν στην επιφάνεια του. Ίσως μια
ατομική αλλαγή στο καθένα μας, να φέρει την πολυπόθητη παγκόσμια. Ακόμα και
όταν νομίζουμε ότι όλα χάθηκαν, οι επιλογές μας είναι αυτές που θα καθορίσουν
την έκβαση στο χρόνο που μας δόθηκε!
δημήτρης
