Είχα καιρό να γράψω κάποιο άρθρο μιας και αφενός ο σκοπός είναι να υπάρχει
κάτι σημαντικό να γράψεις αφετέρου να έχεις χρόνο για να το κάνεις. Πολύ
πριν συνεχίσετε την ανάγνωση να σας αναφέρω ότι είναι μόνο κάποιες δικές μου
σκέψεις που δεν χρειάζεται να συμφωνείτε ή να τις διαβάσετε. Είναι σκέψεις
που προκύπτουν από την καθημερινή μου παρατήρηση τόσο στον εαυτό μου όσο και
στην συμβίωση με τους συνανθρώπους μας. Με βοηθούν πρώτα εμένα να κατανοήσω
τον κόσμο ευκολότερα και να επεξεργαστώ τις σκέψεις μου ξαναδιαβάζοντας τις
όταν είναι αποτυπωμένες σε κείμενο. Ξέρω ότι πολλοί θα έχετε τις αντιρρήσεις
σας, και είμαι πολύ χαρούμενος για αυτό μιας και σημαίνει ότι είστε αληθινά
υπαρκτά πρόσωπα με τον δικό τους χαρακτήρα και όχι κλώνοι. Εάν λοιπόν έχετε
διάθεση για μια χαρτογράφηση κάποιων σκέψεων μου, καλό διάβασμα στις
επόμενες παραγράφους.
Πολύ συχνά, σχεδόν κάθε φορά που αναφέρω σε κάποιον το είδος της πρακτικής
που ασχολούμαι με ένα ύφος απορίας και δέους με ρωτά “είναι η πιο δύσκολη
πρακτική yoga”, “πρέπει να αφιερώσω όλη μου την ζωή για να την κάνω ”,
“είναι για σώματα έτοιμα που μπορούν να τα κάνουν όλα”, “κάνοντας ashtanga
γίνεσαι εγωιστής” (εγωιστής ειναι μια παρεξηγημένη λέξη που θα μιλήσω για
αυτήν σε άλλο άρθρο) κ.α. Αυτά και πολλά παρόμοια ερωτήματα, όλα αυτά τα
χρόνια με έβαλαν σε σκέψεις, αφενός ότι πως κάποιος που δεν έχει δοκιμάσει
κάτι μπορεί να έχει άποψη, αφετέρου εάν έχει δοκιμάσει σε ένα χώρο, πως
προκύπτει το συμπέρασμα ότι όλοι οι χώροι που σχετίζονται με το ίδιο
αντικείμενο θα είναι ίδιας φιλοσοφίας;
Φήμες
Το πρώτο συμπέρασμα που κατέληξα για αυτές τις αντιλήψεις ήταν οι φήμες.
Οι φήμες που διαδίδονται από ασκούμενους και δασκάλους δημιουργούν κάποιες
από αυτές τις απορίες στους υπόλοιπους από εμάς. Από την πλευρά των
ασκούμενων υπάρχει ένα ποσοστό που δεν ασπάζεται την φράση “τα αγαθά
κόποις κτώνται”, με αποτέλεσμα να παρατάει απευθείας οτιδήποτε σε αυτή την
ζωή έχει τον αντίστοιχο κόπο. Οι δικαιολογίες πάρα πολλές : “δεν είμαι εγώ
για τέτοια, δεν προλαβαίνω να κάνω τόση ώρα, βαριέμαι να κάνω τα ίδια και
τα ίδια, και πολλά άλλα. Και ενώ σε κάθε δικαιολογία μπορούμε να βρούμε
και την αντίστοιχη λύση (εάν το θέλουμε, αλλά αυτό είναι ένα διαφορετικό
θέμα προς ανάλυση), θα σεβαστούμε και θα κατανοήσουμε τους διάφορους
λόγους, μιας και στην τελική είναι προσωπική επιλογή του καθενός μας.
(πραγματικά δική μας επιλογή ή μας το επιβάλλουν άλλοι με έμμεσους
ψυχολογικούς τρόπους;)
Η δαιμονοποίηση όμως της πρακτικής και το συμπέρασμα ότι είναι δύσκολη,
βαρετή ή οτιδήποτε άλλο καμιά λογική δεν έχει μόνο και μόνο επειδή εμένα
δεν μου αρέσει. Θυμήθηκα τώρα ένα κλασικό παράδειγμα που κάθε καλοκαίρι θα
εκφραστεί σε μια παρέα η άποψη ότι ένα νησί είναι πολύ άσχημο. Αμέσως
αναρωτιέσαι το γιατί. Δεν είχε καθαρές παραλίες; συχνά δρομολόγια; καλό
οδικό δίκτυο; Ο λόγος που οδήγησε σε αυτό το συμπέρασμα τις περισσότερες
φορές είναι μια προσωπική άσχημη εμπειρία του καθενός μας η οποία καμία
σχέση δεν έχει με την ομορφιά του τόπου που την βιώσαμε. Παρατηρούμε
δηλαδή μια ταύτιση της αρνητικής εμπειρίας μας με κάτι άψυχο, όπως ένα
νησί, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να μας έχει δημιουργήσει την
εμπειρία. Αντίθετα είναι δημιουργία του μυαλού μας που την προβάλλει στο
νησί ώστε να την αποποιηθεί και να νομίζει ότι δεν είναι δική του, λες και
με αυτόν τον τρόπο “ξορκίζει” το κακό. Η ταύτιση του “προβλήματος” με κάτι
έξω από τον εαυτό μας είναι η εύκολη λύση και ένας μηχανισμός αποποιήσεις
ευθυνών των αποφάσεων και επιλογών μας. Η άποψη που μπορώ να έχω για
οτιδήποτε είναι καθαρά προσωπική, κρίνοντας πάντα σύμφωνα με τα δικά μου
δεδομένα - ερεθίσματα και όχι με κάποια παγκοσμίως κοινά αποδεκτά (έτσι
και αλλιώς δεν υπάρχουν αυτά, προσοχή δεν αναφέρομαι στο στοιχειώδη
σεβασμό προς μια άλλη ζωή, δικαιώματα κτλ). Κάθε φορά που ζητάω την άποψη
κάποιου θα πρέπει στο πίσω μέρος του μυαλού μου να θυμάμαι ότι δεν είναι
μια παγκόσμια αλήθεια, παρά μόνο η δική του προσέγγιση μέσω των προσωπικών
βιωμάτων και αναλύσεων του νου του.
Οι φήμες που διαδίδονται από καθοδηγητές, ότι είναι πολύ δύσκολη πρακτική,
ότι θα πρέπει να έχεις τα κατάλληλα προσόντα (αδύνατος, ελαστικός,
δυνατός), ότι θα πρέπει να αφιερωθείς πλήρως και να μην έχεις κοινωνική
ζωή, όλα αυτά και πολλά άλλα ίσως πηγάζουν από μια ανασφάλεια για τον ίδιο
τους τον εαυτό ή ίσως έχουν στο μυαλό τους κάποιον άλλον καθοδηγητή που τα
διαδίδει αυτά (θα μιλήσουμε στις γενικεύσεις για αυτό). Νιώθοντας ότι η
δική τους καθοδήγηση υστερεί, υποβαθμίζουν την αξία του “ανταγωνιστή” τους
(έτσι το βλέπουν υποσυνείδητα, ως ανταγωνιστή ) ώστε να ανυψωθούν οι
ίδιοι. Αντί λοιπόν η ενέργεια μας να επικεντρωθεί στο πως αυτό που κάνω να
το κάνω καλύτερα, επικεντρώνεται στο πως να υποβαθμίσω τον διπλανό μου.
Αυτό πέρα από την yoga οδηγεί σε μια κοινωνία που αντί να εστιάζει το καλό
να το κάνει καλύτερο, προσπαθεί να κατεβάσει ολοένα και περισσότερο το
επίπεδο ώστε να διακριθεί ο λιγότερο “κακός” (το μη χείρον βέλτιστον). Οι
πλειοψηφία των ανθρώπων που έχουν γνώμη για κάτι, ειδικά όχι ιδιαίτερα
καλή, τις περισσότερες φορές όχι μόνο δεν ξέρουν καλά το θέμα που
κατακρίνουν αλλά ζήτημα είναι αν ποτέ το έχουν γνωρίσει. Τώρα αν την
γνωρίζουν την πρακτική και πιστεύουν το οτιδήποτε πάλι δεν ξεχνάω ότι
είναι η δική τους προσωπική άποψη και έχουν κάθε δικαίωμα να την έχουν,
αλλά καλό είναι στην δική μου ζωή να έχω την δική μου άποψη που προέρχεται
από την δοκιμή και όχι από την θεωρία.
Γενικεύσεις
Μια κατάσταση που δημιουργεί τρομερή σύγχυση είναι οι γενικεύσεις, όχι
μόνο στην yoga αλλά σε όλη την ζωή μας. Όλες οι γυναίκες είναι αυτό, όλοι
οι άντρες είναι εκείνο, η hatha είναι εύκολη, η ashtanga είναι δύσκολη
κ.τ.λ. Ένα σύστημα με κανόνες και οδηγίες είναι κάτι άψυχο. Αυτό που του
δίνει ζωή είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Αυτός είναι ικανός να το
απομυθοποιήσει και να το δει απλά σαν κάτι παιδικό (τι κάνουμε, κουνάμε
χέρια και πόδια με αναπνοή, σιγά) ή να το απογειώσει και να νιώσει την
σύνδεση του με ολόκληρο το σύμπαν και με κάθε άνθρωπο που αναπνέει εκείνη
την στιγμή μαζί του.
Ο καθένας από εμάς είτε μαθητής είτε καθοδηγητής έχει εντελώς διαφορετικό
χαρακτήρα και άποψη για την ζωή, λόγω των διαφορετικών εμπειριών από την
στιγμή που γεννήθηκε. Κάτι τέτοιο αποτυπώνεται εντελώς στην πρακτική και
για μένα είναι ότι ομορφότερο υπάρχει μιας και όπως σε όλες τις σχέσεις
των ανθρώπων δεν υπάρχει καλό ή κακό, απλά “ταιριάζω”. Αν λοιπόν κάποιος
δεν ταιριάζει σε μια σχολή ή σε ένα σύστημα με τον τρόπο που διδάσκεται η
λύση κατά την άποψη μου είναι να ψάξει για το ίδιο σύστημα κάπου αλλού ή
ακόμα να ψάξει ένα τελείως διαφορετικό σύστημα. Σαν καθοδηγητής βιώνω
καθημερινά την ευτυχία όταν κάποιος συνάνθρωπος μου βρει πραγματικά αυτό
που του αρέσει και του ταιριάζει πραγματικά, ειδικά όταν μέσα από την
πρακτική της ashtanga κατανοήσει ότι δεν του άρεσε καθόλου. Εάν
εξακολουθεί κάποιος να αποτυγχάνει να βρει αυτό που τον κάνει ευτυχισμένο
είναι σε πολύ καλό δρόμο, μιας και του δίνεται συνεχώς η ευκαιρία να βρει
αυτό που πραγματικά του αρέσει.
Οι γενικεύσεις στην ζωή μας δημιουργούν στο μυαλό μας μια φυλακή. Αφού
όλοι είναι τα ίδια, δεν έχω καμία επιλογή. Και αν δεν έχω επιλογή, τι
είμαι; Φυλακισμένος, αναγκασμένος να υποστώ αυτό το μαρτύριο για όλη μου
την ζωή. Όταν γνωρίζω ανά πάσα ώρα και στιγμή ότι μπορώ να αλλάξω, να
δοκιμάσω κάτι άλλο, αυτόματα η πόρτα του κελιού μου ξεκλειδώνει και μου
ανοίγονται άπειροι δρόμοι και δυνατότητες.
Η εξελικτική πορεία του ανθρώπου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εμπειρική
προσέγγιση όλων των καταστάσεων. Οποιαδήποτε γνώση είναι αποτυπωμένη σε
βιβλία και διδάσκεται σε πανεπιστήμια είναι επειδή κάποτε, κάποιος είχε το
θάρρος – θράσος να το κάνει πράξη και να βγάλει τα συμπεράσματα του. Δεν
είχε καμία παραπάνω γνώση, ήταν άγνωστο και για τον ίδιο και μάλιστα
κανένας από την εποχή του δεν τον αναγνώρισε. Το μόνο που αυτοί οι
άνθρωποι έκαναν, με καμία βοήθεια από αυτά που σήμερα εμείς έχουμε στην
διάθεση μας, ήταν η δοκιμή – αποτυχία και η καταγραφή των αποτελεσμάτων,
δηλαδή η παρατήρηση. Αυτή η παρατήρηση τους οδήγησε στην αλλαγή
συντελεστών της δοκιμής εώς ότου ανακάλυψαν κάτι νέο.
Σήμερα με τέτοια πληροφόρηση, με τόση τεχνολογική εξέλιξη και νιώθω ότι
είμαστε “φτωχότεροι” μιας και η ικανότητα διάκρισης έχει επισκιαστεί από
την γνώμη κάποιου άλλου που μέσω του marketing παρουσιάζεται ως ο γκουρού
στον αντίστοιχο τομέα του. Έξυπνα διαφημιστικά κόλπα, ατάκες πολλά
υποσχόμενες, και σοφές δηλώσεις επηρεάζουν χωρίς καμία σκέψη, καμία
ανάλυση όλους εμάς. Έχουμε την ανάγκη από περισσότερα άρθρα (σαν αυτό
εδώ), περισσότερες έρευνες, μελέτες, αποδείξεις για να πειστούμε να
πάρουμε μια απόφαση. Έρευνες που έχουν κάνει πάντα άλλοι για εμάς, που μας
δείχνουν νούμερα και στατιστικές για να μας πείσουν για αυτό που θέλουν. Η
αντιληπτική ικανότητα και η διαίσθηση μας ολοένα και παραγκωνίζεται και
μάλιστα παρουσιάζεται και λανθασμένη εάν δεν συνοδεύεται από δέκα σελίδες
ανάλυσης κάποιου παγκοσμίως αναγνωρισμένου φορέα. Αυτό έχει μια βάση πίσω
στην παιδική μας ηλικία που μάθαμε να υπακούμε τυφλά τους γονείς μας, μιας
και ήθελαν πάντα το καλό μας. Έτσι μας κατεύθυναν στα δικά τους θέλω και
όχι στα δικά μας, στο τι είναι σωστό και λάθος σύμφωνα πάντα με τα δικά
τους κριτήρια. Δεν υπήρχε δόλος, ούτε τώρα θα πάμε να τους ζητήσουμε το
λόγο, απλά δεν το ήξεραν.
Η ευτυχία κατά την γνώμη μου θα έρθει όταν μάθουμε να ζούμε με τα
πραγματικά δικά μας θέλω και δικά μας πρέπει. Τα θέλω που θα προέρχονται από
μια υγιή σχέση με τον εαυτό μας, απαλλαγμένη από αισθήματα κατωτερότητας και
πράξεις με σκοπό την ικανοποίηση της προσωπικής μας ανασφάλειας. Με τις
δικές μας αποτυχίες, δοκιμές, και απογοητεύσεις. Με την δική μας εμπειρία
στην ζωή, μέρα με την μέρα. Με πορίσματα που προήλθαν από την δική μας
παρατήρηση και όχι με το τι είπε κάποιος άλλος, όποιος και να ήταν αυτός ο
άλλος. Κάποια στιγμή στην ζωή μου ίσως να αναρωτηθώ : “ζω και κινούμαι με
την σκέψη μου, ή με την σκέψη κάποιου τρίτου, και εάν είναι με κάποιου
τρίτου αυτός τι κερδίζει από εμένα και με κάνει να ζω την δική του
σκέψη;”
δημήτρης
